monomagniyfosfatning eruvchanligi katta bo‘lganligi uchun suyuq faza uning
kislotaning neytrallanish darajasi kutilganidan ko‘ra nihoyatda katta bo‘ladi.
dissotsilanishini susaytiradi. Shu sababga ko‘ra xomashyoning parchalanishini
ikkinchi bosqich jarayonidayoq keskin pasaytiradi, uning uchinchi bosqichdagi
gigrosko‘ikligini e‘tiborga olinsa, u Qoratog‘ fosforitidan olingan superfosfatning
fizik xossalarini yomonlashtiradi. Shuning uchun fosforitlarni oldindan magniy
birikmalarining bir qismini yo‘qotish orqali boyitish maqsadga muvofiqdir.
ketmasligi lozim. Qoratog‘ fosforitidan olinadigan superfosfat uchun ombordagi
24
o‘timal harorat (65-80
O
C) apatit yoki magniy tutmagan fosforitlardan olinadigan
superfosfatlarga nisbatan ancha yuqori bo‘ladi. Bu holatda superfosfat massasining
sovishi parchalanish jarayonini tezlashtirmaydi, balki sekinlashtiradi. Buning
sababini yuqorida ko‘rsatib o‘tilganidek, suyuq fazaning yuqori darajada
neytrallanganligi
va
haroratning
pasayishi
bilan
monomagniyfosfat
eruvchanligining kamaymasligi bilan izohlanadi.
Tarkibida 27,5% P
2
O
5
, 6,6% CO
2
va 2,5% P
2
O
3
bo‘lgan Qoratog‘ fosforitini
68% li sulfat kislota bilan 64 og‘irlik qism stexiometrik me‘yorda parchalash yo‘li
bilan olingan kukunsimon oddiy superfosfatda xom ashyoning parchalanish
darajasi 90% ga yetadi va mahsulot quyidagi tarkibga ega bo‘ladi: P
2
O
5umum.
=
15,6%; P
2
O
5o‘zl.
= 14,0%; P
2
O
5erkin
= 5,0%; H
2
O = 10,5% [
11,12
].
Ishlab chiqarish ko‘rsatkichlari. Superfosfat ishlab chiqarishda fosfatli xom
ashyo parchalanishining to‘laligi
parchalanish koeffitsienti
, ya‘ni superfosfatdagi
o‘zlashadigan P
2
O
5
ning umumiy P
2
O
5
miqdoriga nisbati orqali talqin etiladi.
Sulfat kislota me‘yori qanchalik katta bo‘lsa, parchalanish koeffitsenti ham
shunchalik yuqori bo‘ladi. 68-72 og‘irlik qism me‘yorida apatit kontsentratidan
olingan kamerali superfosfatdagi parchalanish koeffitsenti 83-88% ga teng va
superfosfatda ma‘lum miqdordagi (11-12%) erkin fosfat kislota bo‘ladi.
Superfosfat ning ombordagi yetiltirish jarayonida esa parchalanish koeffitsenti 93-
95% ga yetadi, erkin fosfat kislotasi esa
5% gacha kamayadi.
Olingan superfosfat miqdorining uni ishlab chiqarish uchun sarflangan fosfat
miqdoriga nisbati
superfosfat unumi
deyiladi. Vaholanki, fosfatdagi P
2
O
5
to‘laligicha superfosfatga o‘tadi, shuning uchun unum fosfatdagi P
2
O
5
ning foiz
miqdorini mahsulotdagi umumiy P
2
O
5
ning foiz miqdoriga nisbati bilan
ifodalanadi. Apatit kontsentratidan yangi hosil qilingan superfosfatning unumi
1,94-2,01 ni, fosforitdan olingan superfosfat unumi esa 1,5-1,9 ni tashkil etadi.
Superfosfatni omborda saqlanishi natijasida undan suvning bug‘lanishi hisobiga
unum ma‘lum darajaga pasayadi.
Do'stlaringiz bilan baham: