O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan muhandislik-texnologiya instituti

Uzluksiz ishlaydigan superfosfat kamerasi:

 

1 – kameraning tsilindrik korpusi; 2 – markaziy quvur; 3 – elektromotor; 4 – reduktor; 

5 – kamera qopqog‘i; 6 – to‘siq; 7 – frezer; 8 – suspeziya tushish joyi; 9 – ekstsentrik.

 

Qo‘zg‘olmas markaziy quvur bo‘yicha superfosfat  massasining ishlqalanishi 

hisobiga  yuzaga  keladigan  aylanish  qarshiligini  kamaytirish  maqsadida 

kameraning  yuklash  zonasida  markaziy  quvurning  tashqi  devoriga  yog‘ochli 

ekstsentrik  9  joylashtirilgan.  Uning  vazifasi  –  yetiltirish  jarayonida  superfosfat  

massasining kengayishi uchun erkin hajm hosil qilishdir. Superfosfat massasining 

zichligi,  dastlabki  qotish  jarayonida  1500  kg/m

3

  ga  teng  va  vaqt  o‘tishi  bilan 

---

31 

 

kamayib,  kameradan  chiqarish  paytida  1100  kg/m

3

  ga  teng  bo‘ladi.  Tarkibida 

karbonat  tutgan  fosforitlarni  qayta  ishlashda    superfosfat  massasi  g‘ovak 

bo‘lganligi uchun uning kamera devoriga bosimi kam bo‘ladi, uning zichligi 800-

900  kg/m

3

  ni  tashkil  etadi.  Reaktsiyada  ajraladigan  gazlar  kamera  qo‘qog‘idagi 

teshikdan vetilyatsiya quvuriga va undan esa absorbtsion sistemaga so‘riladi. 

  Omborga  uzatilgan  superfosfat  tashlab  qo‘yilgan  holatda  ma‘lum  darajada 

sovutiladi. Bu maqsadda uncha katta bo‘lmagan (uzunligi 0,7-1 m, diametri 0,6-0,8 

m)  tez  aylanuvchi  (aylanish  chastotasi  17-24  s

-1

  yoki  1000-1450  ayl/min) 

gorizontal  baraban  qo‘llaniladi.  Odatda  ombor  aralashtirgichlar  va  transportyor 

mexanizmlar bilan jihozlangan bo‘ladi. Ular yordamida maqsulot sovutiladi, vaqti-

vaqti bilan aralashtirib turiladi, uning yetilishi tezlashtiriladi, ombordan chiqarilishi 

ta‘minlanadi. 

  Shularga  qaramay,  superfosfat  omborda  2-3  hafta  turib  qoladi.  Superfosfat 

ishlab  chiqaruvchi  yirik  zavodlarda  (1000-3000  t/sutka)  katta  hajmdagi  omborlar 

talab  etiladi.  Buning  natijasida  ombordan  chiqadigan  katta  hajmdagi  havo 

tarkibidagi ftorli gazlarni tozalash kabi muhim ekologik muammolar kelib chiqadi. 

Shu  maqsadda  superfosfat  ishlab  chiqarishning  omborli  yetiltirish  jarayonisiz 

amalga  oshirish  masalasi  yuzaga  keladi.  Omborli  yetiltirish  jarayonisiz  oddiy 

superfosfat  olishning  xuddi  qopshaloq  superfosfat  ishlab  chiqarishdagi  kabi 

kamera-oqimli va oqimli usullari mavjuddir. 

  1  t  kukunsimon  superfosfat  ishlab  chiqarish  uchun  0,53-0,55  t  apatit 

kontsentrati va 0,37-0,38 t sulfat kislota (100% li) talab etiladi.