|
Xalq xo’jaligigi tarmoqlarining barqaror ishlashini oshirish omillari
Tinchlik davrida ishlab chikaruvchi va ishlab chikarmavdigan inshootlarning barqarorligini oshirish kuyidagi omillardan iborat:
• YAdro kurollarining birlamchi va ikkilamchi ta`sirlaridan, hamdatabiiy ofat, ishlab chikarish avariyalari va fojialaridan ishchihizmatchilar, muhandistehnik hodimlarni muhofazakilish;
• Moddiy tehnikaning ishonchli ta`minotini boshkarish;
• Inshootlarni yoruglikdan berkitish;
• favqulodda vaziyatda shikastlangan ishlab chikarishni tikdash va uni alohida ish rejimiga utkazish.
SHularning ichida ishchi va hizmatchilarni muhofaza kilishning eng ishonchli omili, bu Xalqxo’jaligigi tarmoqlaridagi inshooglar chidamliligini oshirish hjyublanadi. SHu maksadtsa hdmoya inshootlari tayyorlanadi. Bunda ishlab chikarishlarda kup vakg buladigan fuqarolar — boshpanalarda, havfsiz hududtsa buladiganlar esa RSBda himoyalanadilar.
Uzluksiz ishlaydigan ishlab chikarish joylarida shahsiy himoyalovchi — boshpanalar kurilib, bunda tehnologik jarayonlar shu inshootlardan turib boshkariladi. Bulardan tashkari muhofazaga tayyorlanishning eng muhim elementlaridan biri, bu ishchi va hizmatchilarni muhofazalanish koida va usullarini kullashi, har kanday favqulodda vaziyatlarda tuzilmalar tarkibida kutkaruv hamda tiklash ishlarida harakat kilish hisoblanadi. Muhandistehnik komplekslarni muhofaza kilish deganda ishlab chikarishning moddiy asoslarini saklash, uning inshootlarini, tehnologik jihozlarini, asbobuskunalarini hamda kommunalenergetik tarmoqyaarini saklash tushuniladi.
Ob`ektdagi inshootlar, kurilmalar birbiridan uzokrok masofada, ya`ni eng baland inshootning buyiga nisbatan ikki baravar masofada kurilishi kerak. Bu esa yonginga karshi masofa hisoblanadi. Mana shunday kurilmalarning eng asosiy ishlab chikarish inshootlari pastrok balandlikda kurilib, ular metalli yoki temirbeton karkaslardan tayyorlanishi lozim.
G’ishtli inshootlarda bulmalar ta`mirlangan beton plitalari orkali berkitilishi lozim. Engil yonuvchan moddalarni (benzin, kerosin, mazut) saklovchi zahira honalari, ishlab chikarish korpuslaridan uzokrokda, erga yakinrok kilib (chukurrok joylarda) kurilishi kerak.
Biror ob`ektning chidamliligi, u erdagi inshootlar va kurilmalarning chidamlilikdarajasiga boglik. Odatda, inshootlarning chidamliligi: karkas, rom, tirgovich, havon va boshka yullar orkali oshiriladi (11 rasm).
Baland bulmagan kurilmalarning mustahkamligini oshirishDa, usha imoratning atrofini tuprok bilan tuldirish muhim hisoblanadi (12rasm).
Juda baland inshootlarning (kuvurlar, minoralar va boshkalarni) mustahkamligini oshirishda, ularni har tarafdan tortib kuyish usuli kullaniladi (13rasm).
Engil yonuvchan, zaharli moddalar saklanadigan omborlarni (vdishya) saklashda, shu idish ichidagi suyuklik sigadigan darajada ^OISH atrofida tuprokbilan tusikhosil kilinadi (14rasm). % Tehnologik jihozlar, asbob uskunalar va boshkalarning barqarorligini, mustahkamligini oshirishda, shu asbob uskunalar muofiqlashtirilgan kurilmalar, moslamalar kurish orkali muhofaza kilinadi. Bunday moslamalar sifatida nikoblar, kameralar, zontlar va boshkalar kullanilib ularning ichiga urnatilganda jihozlar inshoot bulaklaridan saklanadi.
Tehnologik jihozlarni mustahkamligini oshirish uchun ularli avvalo bu moslamalardan tashkari biror mustahkam asosga (funDamentga) mahkamlab kuyish zarur hamda ularni iloji boricha itsshootlarning pastki kavatiga yoki ertulalarga joylashtirish kulay hisoblanadi.
Tarmoqlarni (ob`ektlarni) elektr ta`minoti bilan ta`minlash ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bunda elektr ta`minoti ikki yunalishda tashkillashtiriladiki, har kanday vaziyatda ham ob`ektning barqaror ishlashini ta`minlash imkoniyati yaratiladi. Albatta, elektr ta`minoti jihozlari, asboblari yadroviy kurollarning elektromagnit impulslaridan himoyalangan bulishi lozim. ; Ob`ektlarni gaz, suv bilan ta`minlash ham alohida e`tiborda bulishi lozim. Birorta avariya holati yuz beradigan bulsa, tuhtatish imkoniyatlari hisobga olingan bulishi zarur.
Suv ta`minotida ikkita manba orkali: asosiy va kushimcha ta`minlagachlardan foydalaniladi. Bulardan birida er osti suvlari ishlatiladi. Huddi shunga uhshash bug va issiklik ta`minoti ham ob`ektlarni barqaror ishlashini ta`minlashga ta`sir etadi. Sanoat ob`ektlari ikki hil manbadan issiklik oladi: 1 — tashki — IESlar; 2—ichki — uz kozonhonalaridan. YUkorida aytilgan omillardan tashkari ob`ektlar barqarorligini oshirishda kushimcha omillar ham kullaniladi. Jumladan: 1) Aynan ob`ekt hududida portlovchi, yonuvchan va tez ta`sir etuvchi moddalarning mikdorini kamaytirish;
2) Me`yoridan kup bulgan yukoridagi moddalarni havfsiz joylarga tarkatish.
Kimyoviy korhonalarda KTZMga karshi ishlatiladigan degazatsiya moddalari: ishkor, ammiakli suv, natriy sulfid va boshkalar saklanishi zarur. YAna tsehlarga biror favqulodda vaziyatlarda (avariya, portlash, gaz chikib ketishi va boshka holatlarda) ishlatiladigan avtomatik signallar urnatilishi zarur. Bulardan tashkari uzluksiz boshkarishni tashkil etish va uni himoyalash ishlari tashkillashtirilishi lozim. Bunda ATS, radiouzel, dispetcher punkti, akkumulyator zaryadlaydigan elektrostantsiya va boshkalar kuzda tutiladi.
Ob`ektlarda moddiy tehnika holatini ishonchli ta`minlashda kuyidagi omillar muhim urin tutadi:
— tayyor mahsulotlarni saklaydigan omborlarni tayyorlash;
— ob`ektda hom ashyo, yokilgi, jihozlar, kerakli materiallarni etarli ta`minlash;
— ta`minlovchi korhonalar bilan uzviy alokani boglash;
— korhona filiallarini boshka joylarda kurish va boshka omillar.
Xalq xo’jaligigi tarmoqlarining yorugligini maskirovka kilish omilida kuyidagi ishlar amalga oshiriladi. Masalan, ob`ektning hamma inshootlari, aholi yashaydigan punktlar yorugligini uchirish, ishlab chikarish vatransport vositalarining signallarini kamaytirish, maskirovka kiluvchi (yolgondakam vositalarni kullash) usullari kullaniladi
SHikastlangan ob`ektlarni tiklash omillarida birinchi navbatda kilinadigan ishlar usha korhonaning uz moddiy resurslari orkali, uz kuchi bilan amalga oshirish, imkoniyat darajasida ish honalarini va jihozlarni kaytadan ta`mirlab, ishga tushirish va boshka vazifalar bajariladi.
Hulosa kilib aytadigan bulsak, Xalq xo’jaligigi tarmoqlarining barqaror ishlashini ta`minlash va ularning chidamliligini musgahkamligini oshirish omillarini tashkiliy ravishda uz vakgida amalga oshirishda oddindan tuzilgan rejaga amal kilinadi. SHundagina har kanday favqulodda vaziyatlarda Xalq xo’jaligigi tarmoqlarining barqaror ishlashini ta`minlagan bulamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
