O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan davlat universiteti ijtimoiy-Iqtisodiy fakul’teti «Ijtimoiy-madaniy faoliyat»



Download 1,43 Mb.
bet35/55
Sana01.01.2022
Hajmi1,43 Mb.
#301669
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   55
Bog'liq
O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi n

Nazorat uchun savollar:

      1. Nazariya nima? Uning asosiy vazifalari nimalardan iborat?

  1. Ijtimoiy-madaniy faoliyat ish shakllari haqida gapirib bering.

  2. Ijtimoiy-madaniy faoliyatning nechta asosiy bo’g’ini mavjud va ularni asoslab bering.

  3. Ijtimoiy-madaniy muassasa turlari va vazifalari haqida gapirib bering.

Tayanch so’z va iboralar:

Ijtimoiy-madaniy faoliyat, ma’naviyat, ma’rifat, madaniyat,ijtimoiy-madaniy muassasalar,kino- teatr, axborot-resurs markaz, madaniyat uylari,muzey, ijtimoiy-madaniy faoliyat shakllari


Mavzu: Ijtimoiy-madaniy faoliyatning asosiy tamoyillari

Reja:

1. Madaniy - ma’rifiy muassasalarning maqsadi;

2. Madaniy - ma’rifiy muassasalarning bosh vazifalari;

3. Madaniy - ma’rifiy faoliyatning tamoyillari;

4. Madaniy - ma’rifiy faoliyatning funktsiyalari.

Ijtimoiy-madaniy faoliyat nazariyasini uzlashtirishda ularning mohiyati va ijtimoiy-madaniy hayotda tutgan urnini bilish muhim bulganidek, ularning tamoyillari, uziga xos xususiyatlari va vazifalarini ilmiy asosda urganish ham katta aham iyatga egadir.

Mustakillik respublikamiz ijtimoiy-madaniy muassasalari zimmasiga bush vakt sharoitida ijtimoiy-madaniy faoliyatning mohiyatini ifodalaydigan va uning yunalishi, mazmuni hamda shakllarini belgilaydigan eng umumiy koidalarni–ijtimoiy-madaniy faoliyat tamoyillarini shakllantirish imkonini ham berdi.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatning uziga xos tamoyillari ularni tashkil kilishda yul-yuriklar ko’rsatadigan asosiy manba hisoblanib, ular kuyidagilardan iboratdir:



  • hayotiylik;

  • ommaviylik;

  • ixtiyoriylik;

  • ilmiylik.

Hayot bilan, mustaqil davlatimizni rivojlantirish amaliyoti bilan hamohanglik, buning uchun kishilar oldida turgan vazifalarning mohiyatini tushuntirish, ularni mustaqillikni mustahkamlash va kelajagi buyuk davlat yaratishdagi tarixiy rolini anglash ruhida tarbiyalash ijtimoiy-madaniy faoliyatning hayotiyligidan darak beradi. Ijtimoiy-madaniy faoliyatning hayotiylik tamoyili aniqlik va maqsadga yo’naltirilganlik xususiyatlarini ham o’z ichiga qamrab oladi. Bu shuni anglatadiki, madaniyat muassasasidagi har bir tadbir muayyan xususiyatga ega bo’lishi va mustaqillik davri talablari bilan bog’lik holda aniq ifodalangan maqsadga ega bo’lish kerak. SHuningdek, u o’zining butun tabiati va mazmuni bilan har tomonlama rivojlangan shaxsni shakllantirishni ragbatlantiradi, insonga o’z qobiliyati va talantini namoyon qilish, rivojlantirish uchun keng imkoniyat beradi, inson hayotiga rang-baranglik kiritadi. Tabiat bilan muloqotda bo’lishiga yordamlashadi.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatning ommaviylik tamoyili bir qator ijtimoiy jihatdan ahamiyatli vazifalarni bajaradi, ya’ni ommaning ijtimoiy-madaniy ijodiyotini hamda ijtimoiy faolligini rivojlantiradi, ommaviy muloqotda bo’lishni tashkil etadi va shular asosida jamoatchilik fikrini shakllantiradi. SHaxsga ta’sir etish nuktai nazaridan ommaviylik tamoyilining o’ziga xos tamoyili shundan iboratki, har bir kishi ijtimoiy-madaniy tadbirlarda faqat tomoshabin yoki kuzatuvchi sifatida emas, balki ruy berayotgan hodisalarning faol qatnashchisi, o’z qarashlarini isbot qiluvchi shaxs sifatida ishtirok etishi mumkin. SHu bilan birga ommaviylik tamoyili insonga ijtimoiy jihatdan o’z-o’zini namoyon qilish imkonini ham yaratadi.

Ijtimoiy-madaniy muassasasi insonni ixtiyoriy asoslarda, unga doimiy hurmat va ishonch ruhida ijtimoiy-ijodiy faoliyatga tortadi. Ijtimoiy-madaniy faoliyat ham ma vakt tula ixtiyoriylik tamoyillari asosida kuriladi. Agar mehnat jamoalarida insonning faoliyati ba’zan sof moddiy sabablarga kura belgilansa, ijtimoiy-madaniy faoliyatda, birinchi navbatda, faoliyatning mazmuniga kizikish asosida namoyon buladi. Boshkacha aytganda, ijtimoiy-madaniy muassasa jamoasi shaxsning ma’naviy-ijodiy kobiliyatini namoyon kilish va rivojlantirish uchun erkinlik beradi. Bu tamoyilning aham iyati ijtimoiy-madaniy muassasasiga katnashishning ixtiyoriyligi, u yoki bu ijtimoiy-madaniy uyushmalarida ishtirok etishni tan olish bilan cheklanib kolmaydi. Ixtiyoriylik ijtimoiy-madaniy muassasalari tomonidan taklif kilinadigan kuplab faoliyat turlaridan birini erkin tanlab olish imkoniyatini aks ettiradi va shaxsning bush vakt sharoitida uz ijtimoiy-madaniy faoliyatining mazmunini uzi tomonidan belgilab olishini ifodalaydi.

Hozirgi zamon ijtimoiy-madaniy ishlari kulamining muttasil oshib borishi va murakkablashuvi undan turli sohalarning uzaro alokasini, ilmiy asosda markazlashgan, rejali boshkaruvni talab etadi. Ilmiylik tamoyili ijtimoiy-madaniy faoliyatning kuzga kuringan tamoyillaridan biri hisoblanadi. U ijtimoiy-madaniy faoliyatda tarbiya jarayonining maksadi, mazmuni, shakli va uslublarini kullashni, bir-biriga yakin fanlar – pedagogika, psixologiya, san’atshunoslik, estetika, iktisodiyot va boshkaruv nazariyasining yutuklaridan foydalanishni talab etadi.

Ilmiylik tamoyili bir kator belgilarda namoyon buladi. Ular orasida ob’ektivlik belgisiga birinchi urinni ajratish mumkin. Ijtimoiy-madaniy ishlari tarbiyaviy ta’sir kursatish kerak bulgan ob’ektning xakikiy xolati va bunday ta’sir kursatishning real imkoniyatlarini hisobga olgan xolda, umuman jamiyat va alohida shaxs rivojlanishining ob’ektiv konuniyatlarini bilib olish va ulardan okilona foydalanish asosida kurilishi lozim va shunday bulishi kerak.

Ilmiylik vokealar, faktlar va ularning mohiyatini ochishni, ijtimoiy hayotning real manzarasini va uning rivojlanish jarayonlarini, ijtimoiy tarakkiyotning borishini belgilab beradigan kuchlarni aniklash imkonini beradi. Vokelikni kabul kilishning tasodifiy ta’sirlarining oldini olish va bizni urab turgan dunyo xakida chinakam ilmiy tasavvurni paydo kilish ijtimoiy-madaniy faoliyatning muhim vazifasi hisoblanib, ilmiylik tamoyili shaxs dunyokarashini shakllanishini kuchaytirishga katta xissa kushadi.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatning tamoyillari bir-biridan alohida xolda mavjud bulmaydi, ular yaxlit tizimni tashkil etadi va ularning har biri bush vakt sharoitida ommaning ijtimoiy-madaniy faoliyatida yagona jarayonning ajralmas kismini ifodalaydi. Ijtimoiy-madaniy faoliyatning tamoyillari ijtimoiy-madaniy faoliyatning mavjud konuniyatlarini aks ettiradi va barchasi birgalikda ijtimoiy-madaniy ishlarning harakteri, mazmuni va shakllarini belgilaydi. Bu tamoyillardan birining bulmasligi umumiy bir butunlikning buzulishiga olib keladi.

Ijtimoiy-madaniy faoliyat aholining dam olishini tashkil kilish, ommaga axborot va bilim berish, ommani xavaskorlik ijodiyotiga jalb kilish kabi vazifalarni ham bajaradi. Demak, madaniy-ommaviy tadbirlarni tayyorlashda ijtimoiy-madaniy faoliyatning o’ziga xos tashkiliy xususiyatlariga murojaat etish muhim urin tutadi. CHunki har xil ijtimoiy-madaniy faoliyat shaklini tashkil kilishda bu vazifalardan birdek foydalanila bermaydi. Ba’zi shakllarda ko’prok axborot beriladi, ba’zilari, asosan, dam olish uchun xizmat qiladi, boshqalari ko’prok madaniy-ijodiy jarayonga qatnashtirishga yordam beradi. Ijtimoiy-madaniy faoliyatni tashkil qilishning o’ziga xos xususiyatini bilish shu sohaga oid bilimlarni konkretlashtiradi, ularni egallashga aniklik kiritadi tadbirlar mohiyati va xususiyatini to’larok yoritib berishga yordam beradi.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatdagi tadbirlarning o’ziga xos xususiyatlaridan biri u bir marta tashkil kilinib, asosan, bir marta namoyish kilinadi. Agar spektakllar, kinofilьmlar tayyorlanganidan sung yuzlab marta namoyish kilinsa, ijtimoiy-madaniy muassasalardagi tadbirlar, asosan, takroran kuyilmaydi. Ijtimoiy-madaniy faoliyat tadbirlarining deyarli ham masi xuddi shu xususiyatga ega. Fakat badiiy targibot-tashvikot jamoalari, ba’zi mavzuli kontsert dasturlari bir marta tayyorlanib, har xil joylarda bir necha marta namoyish etilishi mumkin. Ular ma’lum vakt mobaynida (masalan, ma’lum mavsumda, ish jarayonida, ya’ni paxta, galla yigim-terimida...) bir necha marta namoyish kilinishi mumkin. Lekin ma’lum muddatdan sung, albatta boshka yangi dastur tuzishga tayyorgarlik kuriladi. Agar teatrda qo’yilgan pьesani yana bir necha yildan keyin qaytadan saxnalashtirish mumkin bo’lsa, ijtimoiy-madaniy muassasa tadbirlarida bu xolat takrorlanmaydi. Biror tadbir stsenariysi sxemasini ikkinchisiga qo’llash mumkin emas. Har kanday yangi stsenariy yangi tuzilishni, yangi mehnatni talab kiladi.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatning yana bir xususiyati ular, asosan, mahalliy aholi uchun, ularning real hayotidan olingan materiallar asosida tuziladi. Tadbirlarning bosh kahramoni sifatida muayyan joyda mehnat kilib, mahalliy aholi orasida namuna bulayotgan kishilar namoyon buladi. Masalan, «Xotira va kadrlash kuni»ga bagishlangan bayramni olaylik. Bunda mahalliy joyda yashaydigan urush katnashchilari, mehnat faxriylarining kursatgan jasoratlariga asosiy urgu berilishi kerak. Urush kaxramonlarining uz suzlarini eshitish tadbirni jonlantiradi va ta’sirchanligini oshiradi.

Ijtimoiy-madaniy faoliyatning navbatdagi xususiyati shundan iboratki, ularda juda keng kulamda ta’sirchan vositalar birlashtiriladi. Tadbirlar real hayotning uzini tashkil kilishi bilan birga, undagi muhim vokealarni uz mazmuniga singdiradi. Ularning mohiyatini ochish va aham iyatini yoritish uchun ta’sirchan vositalarga murojaat kilinadi. Tadbirda mazmun ma’lum bir kompazitsion tuzilish xolatiga kelishi uchun undagi barcha bayon kilish va ta’sirchan vositalar ham bir-birlari bilan birlashtiriladi, uygunlashtiriladi. Aks xolda tadbirning mazmuni puch, shakli esa samarasiz bulib kolishi mumkin. Ijtimoiy-madaniy faoliyatning navbatdagi, ya’ni turtinchi xususiyati bu ommani tadbir katnashchisiga aylantirishdir.

Ijtimoiy-madaniy muasassalarida uyushtiriladigan tadbirlarni ommaviy deb atashning boisi shundaki, u omma uchun uyushtiriladi va ommaning ishtirokida utadi. Agar teatr, kino hamda televizorda asar katnashchilari va tomoshabinlar urtasida kurinmas «devor» mavjud bulib, omma fakat tomoshabin rolini bajaradigan bulsa, ijtimoiy-madaniy muassasa tadbirlarda esa ommaning aktiv ishtiroki kuzda tutiladi.

Albatta, tadbirlarda ham mani birday faol katnashtirish kiyin. Uning asosiy katnashchilari oldindan belgilab kuyilgan badiiy xavaskorlik jamoalarining a’zolari hamda suzga chikadigan kishilardir. Lekin tadbir tashkilotchisi bu asosiy kuatnashchilar bilan kifoyalanib kolmasdan, balki ommani ham faollashtirish, tadbir ishtirokchisiga aylantirish yullaridan foydalanmogi lozim. Buning uchun tadbir ishtirokchilari o’rtasida ommaviy o’yinlar, qo’shiqlar, savol-javoblar kabi maxsus tadbirlar uyushtirish maqsadga muvofiq. CHunki san’at-odamni tomoshabin yoki tinglovchi bo’lib qolganda emas, balki u ommaviy tadbirlarda faol ishtirok etganda o’ziga ham madan ko’prok qamrab oladi.


Download 1,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   55




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish