O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

Tashqi iqtisodiy aloqalarning geografik xususiyatlari. Mustaqillik sharofati ila iqtisodiy-ijtimoiy va ma’naviy hayotimizda o’ziga xos milliy mazmun kasb etuvchi ajdodlarimiz asriy orzusi sifatida o’z fursatini kutib kelayotgan tub o’zgarishlar davrining guvohi bo’layapmiz. Bu o’rinda barcha o’zgarishlar asosi iqtisodiy islohotlar ayniqsa sezilarli bo’layotganligini ta’kidlab o’tish zarurdir. Respublikamizda tashqi faoliyat, avvalambor tashqi iqtisodiy aloqalarning yo’nalishlari, tovar ayirboshlash, sarmoyalar hajmini ko’paytirish hamda valyuta operatsiyalarini chuqurlashtirish yo’lida dastlabki yillardanoq muvaffaqiyatli ish olib borilganligining guvohimiz. O’zbekistondagi iqtisodiy o’sishni va amalga oshirilayotgan islohatlar samarasini jahonning rivojlangan davlatlari yuqori baholamoqda, buning boisi, mamlakatimizdagi mavjud siyosatning tinchlik va o’zaro manfaatli hamkorlik xomiysi ekanligi, o’zining qulay geografik o’rniga, noyob va boy xom ashyo manbalarining ko’pligi, mavjud qazilmalarni o’zlashtirish imkoniyatlarining qulayligi bilan asoslanganligidir.

O’zbekiston o’zining mustaqilligi yillarida jahon ham jamiyatiga qo’shilish jarayonini faol davom ettirdi. Respublika tashqi iqtisodiy faoliyatining strategik manfaatlarini ta’minlovchi, dunyoning ko’pchilik regionlaridagi davlatlar bilan iqtisodiy aloqalarini rivojlantirishga va chuqurlashtirishga qaratilgani holda jahon xo’jaligining geografik «Modeli» va xalqaro geografik mehnat taqsimotining ko’p yillik tajribalarida sinalgan qonuniyatlari asosida o’z tashqi iqtisodiy munosabatlarini shakllantirmoqda.

Bugungi kunda jahon xo’jaligi aloqalari shunday darajaga etdiki, keyingi yillarda qit’alararo tovarlar eksporti va importida mamlakatlar faolligi bir necha hissaga ortib ketdi va shu o’rinda davlatlarning iqtisodiy geografik o’rni rivojlanish va tashqi iqtisodiy aloqalarning muhim omiliga aylanib qoldi.

Uning muhim jihatlari birinchidan davlatlarning geografik joylashuvi; ikkinchidan, tabiiy sharoiti va resurslari; uchinchidan, ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish darajasi, xo’jaligining tuzilishi, mehnat resurslari, tarixiy an’analari va boshqa xususiyatlari bilan bolangan bo’lib alohida hududlar dirasida bir-biridan farq qiladi. Bu o’rinda mamlakatdagi mavjud tarmoqlar o’zidagi mavjud resurslar, imkoniyatlari, ishlab chiqarish xususiyatlari va jahon andozalari talablarini e’tiborga olgan xolda, hamkor tanlashi mamlakatlar o’rtasidagi muammolarning betaraf etish va iqtisodiy hamkorlikni rivojlantirish uchun xizmat qiladi.