O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi namangan muhandislik-qurilish instituti

O’zbekistoning asosiy demografik ko’rsatkichlari

Yil	Aholi soni, mln. kishi	Aholining o’rta yillik ko’payishi, ming kishi	Aholi ko’payishining o’rtacha sur’ati	Tug’ilish koeffitsenti, %	O’lim koeffetsienti, %	Tabiiy ko’payish koeffetsienti, %
1897	3,95	-	-	-	-	-
1960	8,52	72,6	1025	39,9	6,0	33,9
1980	15,76	362,0	3,15	33,8	7,4	26,4
1999	24,23	445,6	2,30	22,3	5,3	17,0
2000	24,91	332,2	1,4	-	-	-
2025	33,4	233,7	0,75	-	-	-

Manba: «Aholishunoslik» markazi ma’lumotlari.

1-diagramma

Respublika aholisi sonining o’sishi uni shakllantirish manbalari bo’lgan tabiiy va mexanik tarzda ko’payish bilan bog’liq. 1997 – 2014 yillarda respublikada aholining yosh tarkibi progressivroq bo’lib qoldi. Mehnatga layoqatli yoshga etmagan bolalar va o’smirlar ulushi 2014 yil 1 yanvar holatida butun mamlakat aholisining 29,9 foizini, mehnatga layoqatli yoshdagilar ulushi 61,4 foizini, mehnatga layoqatli yoshdan kattaroqlar ulushi 8,7 foizini tashkil etdi.

Avvalo, qishloq joylarga xos bo’lgan tug’ilish darajasi yuqoriligi respublika hukumatidan alohida e’tiborni talab qiladi. Ko’p bolali oilalarga beriladigan nafaqalar, maktabgacha tarbiya va boshlang’ich ta’limning xizmat infratuzilmalarini kengaytirish, sog’liqni saqlash xizmatlarini keng yo’lga qo’yish chora-tadbirlari tug’ilish darajasi bilan bevosita bog’liq. Hukumat aholini ijtimoiy muhofazalash ustuvorligini va o’tish davrida jamiyatning keskin tabaqalanishiga yo’l qo’ymaslikni ta’minlash barobarida jamiyatni ko’p bolali oilalarni faqat nafaqalar hisobidan boqish mumkinligi bilan ko’p yillardan buyn bog’liq bo’lib kelayotgan boqimandalik kayfiyatidan xalos eta borishi ham kerak. Aks holda manzilsiz tus olgan va deyarli butun aholini qamragan, samaradorligi pasaygan ijtimoiy muhofazalash tizimdagi shusiz ham qiyin vaziyat yanada murakkablashtiradi.

2015 yilning 1 yanvar holatiga respublikada doimiy yashovchi aholi soni 31,0 mln.kishini tashkil etib, o’tgan yilning mos davriga nisbatan 1,7%ga ko’paydi. Aholining mutlaq o’sishi 532,7 ming kishini tashkil etdi.

2-diagramma

Shahar aholisi 15,75 mln kishini, qishloq aholisi esa 15,29 mln.kishini tashkil etib, umumiy aholi soniga nisbatan mos ravishda 50,8 va 49,2%ni tashkil etdi.

3-diagramma

2014 yilda tug’ilganlar soni 718036 kishini tashkil qildi, respublika bo’yicha tabiiy o’sish 2014 yilda 568.2 ming kishini tashkil etdi.

4-diagramma