O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi muqimiy nomidagi qo’qon davlat pedagogika instituti

11-mavzu: O’qituvchining nutq texnikasi
To’liq, mukammal shakllangan, talab darajasidagi nutq texnikasi o’qituvchining umumiy nutqiy madaniyatining eng muhim uzvi, ta’bir joiz bo’lsa, ta’bir joiz bo’lsa, tamallardandir. Nutq texnikasidagi bosh masala ovoz masalasidir.




12-mavzu. Nutq madaniyati va stilistika. Nutq uslublari.
Nutq madaniyati bilan uslubning o’zaro munosabati haqida gap borganda til hodisasi bo’lgan nutq madaniyatini, nutqiy uslublarini ilmiy soha bo’lgan nutq madaniyati va uslubiyatdan farqlash lozim bo’ladi. Bularning birinchisi tabiiy holda, real mavjud bo’lgan til hodisalarni o’rganuvchi fan tarmoqlarini anglatadi. Shunday qilib, nutq madaniyati bilan nutqiy uslublar teng hodisa bo’lmaganidek, tilshunoslikning nutq madaniyati uslubiyat deb yuritilayotgan sohalari ham batamom teng hodisalar emas. Ammo ular biri ikkinchisini to’ldiruvchi, o’zaro aloqador bo’lgan lisoniy muammolardir.


13-mavzu. Notiqlik san’ati tarixi. G‘arb va Sharq notiqligi
Nutq madaniyati tushunchasi aynan notiqlik san’atining o’zi emas, ammo u notiqlik mahoratiga nisbatan olganda qandaydir o’ta oddiy va o’ta siyqa tushuniluvchi hodisa ham emas. Bu o’rinda V.G.Kostomarov tomonidan aytilgan fikrni keltirish o’rinlidir: “Nutq madaniyati notiqlik san’ati, gapga chechanlik yoki badiiy so’z san’atiga erishtirishni ko’zda tutmasa ham u nutqda faqat grammatik normalarga amal qilish masalalari bilangina chegaralanmaydi. Boshqacha aytganda, nutq madaniyati faqat to’g’rilikning o’zidagina iborat emas. Nutq madaniyatiga nutqning turli uslub va janriga xos bo’lgan til variantlarini, fikr ifodalashning ko„p sonli vositalarini egallash, shuningdek, nutqning ijtimoiy an’analaridan kelib chiquvchi turlicha tillari va janrlarini o’zlashtirish ham talluqlidir”.