O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

11.1.Trombositlar agregasiyasi, qon ivishi va fibrinolizga 
ta’sir ko‘rsatuvchi vositalar
 
Organizmda gemostaz o‘zaro funksional bog‘liq ikki sistemaning, tromb 
hosil qiluvchi va uni erituvchi (fibrinolitik)larning muvofiq ishlashlariga 
bog‘liq. Tomir jarohatlanganda qon oqish bilan birgalikda tomir torayadi, 
trombositlar agregasiyasi va qonning ivishi kuchayib, tromb hosil bo‘ladi va 
qonash to‘xtaydi. YUqoridagi ikki tizimdan birini buzilishi yo qonashning 
kuchayishiga, yoki tromboembolik jarayonlarning (tromboz) kuchayishiga olib 
keladi. Ana shu o‘zgarishlarni bartaraf etish uchun bu sistemalarga ta’sir etuvchi 
vositalar qo‘llaniladi: 
Tromb hosil bo‘lishga ta’sir etuvchi vositalar
 
Ular quyidagi guruhlarga bo‘linadilar:
I.
Trombozlarni davolash va uni oldini olish uchun qo‘llaniladigan vositalar: 
1.
Trombositlar agregasiyasini kamaytiruvchi vositalar (antiagregant)
2.
Qon ivishini kamaytiruvchi vositalar (antikoagulyantlar) 
3.
Fibrinolitik vositalar (trombolitik vositalar) 
II.
Qon oqishini to‘xtatuvchi vositalar (gemostatiklar) 
1.
Qon ivishini oshiruvchi vositalar
a)
maxalliy qo‘llash uchun
b)
umumiy (sistemali) ta’sirli 
2.
Antifibrinolitik vositalar 
Trombozlarni davolash va uni oldini olish uchun qo‘llaniladigan 
vositalar,
tromboflebit, miokard infarkti, mikrotsirkulyasiya buzilishi va 
tromemboliyalarni davolashda keng qo‘llaniladi. Bu guruh vositalari tromb hosil 
bo‘lishini turli bosqichlariga ta’sir ko‘rsatadi, jumladan:

trombositlar va eritrotsitlar agregasiyasiga

fibrin iplarining hosil bo‘lishiga 

fibrinoliz jarayoniga

tomir devorining morfofunksional holatiga

---

- 598 -

qonning ba’zi xossalariga ( qovushqoqlik, elastiklik) 

gemodinamikaga