O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Bronxospazmlarda qo‘llanuvchi vositalar
(bronxolitiklar ) 
Bronxlar silliq mushaklarining holati odatda parasimpatik nerv orqali 
boshqarilib turiladi. Ushbu nervlar qo‘zg‘alganda mushaklar qisqarib 
bronxospazm (bronxlarning torayishi) kuzatiladi. Bronxlarda simpatik 
innnervatsiya bo‘lmasa ham ularda erkin β
2
-adrenoretseptorlar mavjud bo‘lib, 
ularga qondagi adrenalin va u kabi moddalar ta’sir ko‘rsatadilar. Ma’lumki, β
2-
adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda bronxlarning bo‘shashishi (bronxodilatatsiya) 
kuzatiladi.
Bronxial astma va bronxospazm bilan kechuvchi boshqa xastaliklarda 
bronxlarning giperreaktivligi (tashqi ta’sirotlarga bo‘lgan yuqori javob qaytarish 
yoki ta’sirchanlik) ortadi va Shu tufayli allergenlar, kimyoviy birikmalar, 
infeksiya, sovuq havo va stresslar ta’sirida bronxospazm rivojlanadi. 
Giperreaktivlikni yuzaga kelishida yallig‘lanish mediatorlari ta’sirida yuzaga 
chiquvchi bronxlarning yallig‘lanishi katta ahamiyatga ega (gistamin, adenozin, 
leykotriyenlar, prostaglandinlar, tromboksan, Trombotsitlarni faollashtiruvchi 
omil (TFO) va boshqalar.) Yallig‘lanish natijasida bronxlarning shilliq qavati 
shishadi, chunki ulardagi tomirlarning o‘tkazuvchanligi oshadi. Oq qon 
tanachalari bilan infiltratsiyalanadi va shilliq ajralishi ortib ketadi. Natijada 
bronxospazmni kechishi og‘irlashadi. Ana Shuning uchun ham bronxospastik 
holatlarni davolash faqatgina bronxolitiklarni o‘zi bilan emas balki 

---

- 450 -
yallig‘lanishga qarshi vositalar, balg‘am ko’chiruvchi vositalar bilan birgalikda 
qo‘llanishga asoslangan bo‘lishi kerak. Hozirda bronxial astmani va boshqa 
bronxospazmlar bilan kechuvchi o‘pka xastaliklarini davolashda qo‘llaniladigan 
dori vositalar quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 
I.Bronxlarni bo‘shashtiruvchi vositalar: