O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

T
1/2
 

---

- 458 -
=
1- 2,3 soat. Asosan bronxial astmada qo‘llanadi. Revmatoid artrit, yarali 
kolitlar ham qo‘llash mumkin. 
Noxush ta’siri
: 
istmalash, mialgiya, charchoq, 
bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, dispepsiya va boshqalar. 
Zafirlukast
(akolat) - leykotriyenlar retseptorlarini (LTD
4
, LTE
4
) tanlab, 
samarali va davomli bloklaydi. Shu sababli leykotriyenlar ta’sirida yuzaga 
keluvchi o‘zgarishlarni rivojlanishiga to’sqinlik qiladilar. Kuchli darajada 
yallig‘lanishga qarshi ta’sir yuzaga keladi. Zafirlukast bronxial astma xastaligida 
tomirlar o‘tkazuvchanligini kamaytirib bronxlarni shilliq qavati shishini va 
eozinofillarni o‘pkaga oqib kelishini, hamda quyuq, yuqori qovushqoqlikga ega 
bo‘lgan balg‘am sekretsiyasini kamaytiradi. Bir vaqtning o‘zida bronxiolalarni 
kengayishi kuzatiladi (LTD
4 
retseptorlarini bloklanishi tufayli), ya’ni zafirlukast 
bronxlar obstruksiyasining rivojlanish patogenezini hamma bo‘g‘inlariga ta’sir 
ko‘rsatadi. Dori vositani ovqatdan oldin kuniga 2 marta ichiladi (ingalyatsiya 
qlinganda ham samarador), ya’ni och qoringa qabul qilish maqsadga muvofiq, 
chunki ichakda ovqat mahsulotlari bo‘lsa preparatni so‘rilish tahminan 40% ga 
kamayadi. Qonda maksimal konsentratsiyasi 3 soatdan keyin kuzatiladi. 
So‘rilgan dori vositani 99% zardob oqsillari bilan bog‘lanadi. Gematoensefalik 
baryer (GEB) dan yomon o‘tadi. Organizmda tez metabolizmga uchraydi. Hosil 
bo‘lgan metabolitlarning tahminan 90% ichak va 10% buyrak orqali ajratiladi. 
T
1/2
=10 soat. Zafirlukast mikrosomal fermentlar faolligini ingibitsiyalaydi. Shu 
tufayli ko‘pgina dorilar farmakokinetikasiga ta’sir ko‘rsatadi. Shifoning turg‘un 
klinik belgilari davolanish boshlangandan 1 kundan keyin yuzaga keladi. 
Shuning uchun zafirlukast bronxial astmani profilaktikasi yoki uni davomli 
muddatda davolashda qo‘llanadi. Bronxial astma xurujlarini bartaraf etish uchun 
dori vosita yaroqsiz. U ta’siri tez rivojlanuvchi antiastmatik preparatlar (β-
adrenomimetiklar, glyukokortikoidlar) ga qo‘shimcha sifatida hamda allergik 
rinitlarda qo‘llash mumkin. Zafirlukast platsentadan yaxshi o‘tadi, sut tarkibida 
ham ajraladi. Dori vositaning eliminatsiyasida asosan (90%) jigar qatnashadi va 

---

- 459 -
Shu sababli jigar yetishmovchiligida dori vositani qo‘llashga o‘zgartirish kiritish 
lozim.
Noxush ta’siri: dispepsiya, bosh og‘rig‘i, transaminazalarni qonda ortishi, 
allergik reaksiyalar (kapivnitsa, angionevrotik shishlar, respirator infeksiyalar), 
mialgiya, artralgiya, gastrit, faringit. Qo‘llashga ko‘rsatmalar: atopik va aspirin 
bilan chaqirilgan bronxial astmani davolash va xurujlarini oldini olish uchun, 
hamda 
jismoniy 
zo‘riqish va sovuq havo ta’sirida rivojlanuvchi 
bronxospazmlarda.