O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

5.4-jadval.
α-adrenoretseptorlarga ta’sir etuvchi dori vositalari 
Adrenoretseptorlar 
Agonistlar 
Antogonistlar 
α
1 
Mezaton 
Prazozin 
α
2 
Klofellin 
Yoximbin 
α
1+
α
2
Adrenalin, Noradrenalin 
Fentolamin 
 
5.5-jadval.
 
β –adrenoretseptorlarga ta’sir etuvchi
 
dori vositalari
 
Adrenoretseptorlar 
Agonistlar 
Antogonistlar 
β
1 
Dobutamin 
Metaprolol, Atenolol 
β
2 
Salbutamol, Fenoterol, 
Terbutalin 
Butoksamin 
β
1+
β
2
Izadrin, Orsiprenalin 
Anaprilin 
β
3 
BRL 37344 
SR 59230 
β
1+
β
2+
β
3
Izadrin 
Bupranolol 
Adrenoretseptorlarning qo‘zg‘alishi, ularga xos bo‘lgan o‘zgarishlar bilan 
namoyon bo‘ladi. Odatda α- adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda a’zoning faolligi 
ortadi (ichak mushaklardan tashqari, ularning tonusi pasayadi). β-
adrenoretseptorlar qo‘zg‘alganda, a’zoning faolligi susayadi (yurakdan 
tashqari:-taxikardiya, qisqarish kuchi ortadi, avtomatizm ortadi, o‘tkazuvchanlik 
yengillashadi). β
3
-adrenoretseptorlar aktivlanishi qorinchalar qisqarish kuchini 
pasaytiradi. To‘qimalarda α va β-adrenoretseptorlarning nisbati har xil. Teri, 

---

- 249 -
buyrak, ichak qon tomirlarda, me’da-ichak traktining sfinkterlarida, qora 
taloqning trabekulalarida α-adrenoretseptor ustunlik qiladi.
α -Adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atganda yuzaga keladigan o‘zgarishlar: 
-
teri, shilliq qavat, buyrak, ichak, qon tomirlarining qisqarishi; 
-
ko‘zning rangdor pardasidagi radial mushaklarning qisqarishi (midriaz); 
-
me’da-ichak traktidagi sfinkterlarning qisqarishi; 
-
qorataloq trabekulalari (mushaklarining qisqarishi(qorataloq kichrayadi); 
-
bachadon mushaklarining (miometriy) qisqarishi.