O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov



Download 10,08 Mb.
Pdf ko'rish
bet509/534
Sana14.04.2022
Hajmi10,08 Mb.
#552287
1   ...   505   506   507   508   509   510   511   512   ...   534
Bog'liq
FARMAKOLOGIYA . Дарслик. 2020

 
 
15.9Silga qarshi vositalar 


- 885 -
 
Silni medikamentoz davolashda asosiy o‘rinni ximioterapevtik vositalar 
egallaydi. Ularga quyidagi dori vositalar mansub: 
A.Sintetik vositalar: 
Izonizid Etionamid, Etambutol Protionamid, Natriy 
para-aminosalitsmlat kislotasi (PASK), Pirazinamid, Bepask, Tioatsetazon 
B. Antibiotiklar 
Rifampitsin , Sikloserin, Streptomitsin sulfat , Kanamitsin sulfat, Streptomitsinning 
xlor kalsiyli kompleksi , Florimitsin sulfat 
Antimikrob ta'sir spektri bo‘yicha qayd etilgan guruhlar bir-biridan jiddiy 
ravishda farq qiladilar. Sintetik vositalar faqat sil mikobakteriyasiga ta'sir 
ko‘rsatadi (ba'zi birikmalar moxov qo‘zg‘atuvchisiga ham ta'sir etadi). Boshqa 
mikroorganizmga ular ta'sir etmaydilar. Shu bilan bir qatorda silni davolashda 
qo‘llaniladigan antibiotiklar keng antimikrob ta'sir spektriga egadirlar
_____________________________ 

Milklarni yallig‘lanishi. Lotinchada gingiva – milk 

Og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatining yallig‘lanishi. Grekchada stoma-og‘iz 
Silga qarshi vositalar asosan bakteriostatik ta'sir ko‘rsatadi. Ammo ba'zi dori 
vositalar ma'lum konsentratsiyada bakteriotsid ta'sir etadilar (izoniazid, rifampitsin, 
streptomitsin).
Sil ximioterapiyasining davomli bo‘lishidan kelib chiqqan holda uning 
qo‘zg‘atuvchisining dorilarga chidamlilik orttirish muammosi katta ahamiyat kasb 
etadi. Umuman olganda, sil mikobakteriyasi hamma dori vositalarga chidamlilik 
orttiradi. Ammo ba'zilari (rifampitsin, streptomitsin)ga tez rivojlanadi, ba'zilariga 
esa nisbatan sekinroq rivojlanadi (masalan para-aminosalitsilat natriyga).
Chidamlilikni rivojlanishini sekinlashtirish maqsadida odatda 2-3 ta dori 
vositalarni birgalikda (kombinatsiya) qo‘llashadi. Davolashning avvalida 2-3 ta 
dori vositani Shunday birga qo‘llashning yana bir zaruriyati Shundan iboratki, 
kasallikni qo‘zg‘atuvchisining dorilarga bo‘lgan sezgirligi hali noma'lum bo‘ladi 
va uni aniqlash faqat 1-2 haftadan keyin amalga oshirilishi mumkin.


- 886 -
Shu sabab ximioterapiyani bateriologik tekshirishlar natijasini kutmay 
boshlab yuboriladi. Odatda bu yaxshi, kerakli natija beradi, chunki sil 
mikobakteriyasining bir vaqtda 2-3 ta dori vositaga chidamlilik orttirgan shtamlari 
nisbatan juda kam uchraydi. 
Silni dori vositalari bilan davolashning mushqo’llashtiradigan yana bir jihati 
noxush ta'sirotlarning rivojlanishidir. Ular tabiatiga ko‘ra allergik va noallergik 
bo‘lishi mumkin.
Bundan tashqari, antibiotiklarni qo‘llaganda superinfeksiya yuzaga kelishi 
mumkin. Afsuski, ma'lum silga qarshi vositalarni deyarli hammasi noxush ta'sir 
rivojlantiradilar, faqat ularning yo‘nalishlari va soni bir xil emasligi bilan 
farqlanadi. Ba'zilari taxdidli bo‘lib (gepatotoksik, nevrotoksik, qon hosil bo‘lishini 
susayishi, neyrotoksik) dori vositani qo‘llashni to‘xtatishga asos bo‘ladi.
Silga qarshi dori vositalarning qatoriga xos bo‘lgan noxush ta'sirotlari 
G
u
ru
h
lar
Dori 
vositalar 
Noallergik tabiatli noxush ta'sirotlar 
A
ll
er
n
ik
reak
si
y
al
ar
Su
p
eri
n
fe
k
si
y

D
is
p
ep
si
y

MN
S
ga
ta's
ir
et
is
h
i,
ru
h
iy
b
u
zi
li
sh
lar
N
ev
ri
tl
ar
V
es
ti
b
u
ly
ar
o‘z
gar
is
hl
ar
E
sh
it
is
h
n

b
u
zi
li
sh

K
o‘ri
sh
ni
b
u
zi
li
sh

Ji
g
ar
fu
n
k
si
y
as
in

b
u
zi
li
sh

Bu
y
ra
k
fu
n
k
si
y
as
in
i
ng
b
u
zi
li
sh


Izoniazid 



Rifampitsin + 



II 
Streptomits
in 






Etambutol 



Etionamid 


Kanamitsin




Sikloserin 


III Para-
amino-
salitsilat Na 


Silga qarshi vositalarni
1
quyidagi tasnifi taklif etilgan: 
I-guruh – eng samarador dori vositalar: izoniazid va rifampitsin. 
II-guruh – samaradorligi o‘rtacha dori vositalar: etambutol, streptomitsin
etionamid, pirazinamid, kanamitsin, sikloserin, florimitsin 


- 887 -
III-guruh – samaradorligi kamroq dori vositalar: PASK, tioatsetazon 
Silga qarshi yangi dori vositalarni izlash davom etmoqda. Masala yuqori 
faollikka ega va kam zahar, noxush ta'sirotlari bo‘lmagan dori vositalarni 
yaratishdan iborat. Ularga sil mikobakteriyasining chidamliligini imkoni boricha 
sekinroq rivojlanishi ahamiyatga ega. Iqtisodiy tomonini ham yodda tutmoq lozim. 
_______________________ 
1
Silga qarshi vositalarni ilgari asosiy (1-qator) va rezerv (2-qator) dori vositalariga 
ajratishgan edi. Undan hozirda ham ko‘pincha foydalaniladi. Asosiy dori 
vositalarga izoniazid, etambutol, streptomitsin va rifampitsin ta'luqlidir. 2-qator 
dori vositalari sintetik vositalar-PASK, etionamid, pirazinamid, tioatsetazon hamda 
antibiotiklar sikloserin, kanamitsin, florimitsin mansubdir.
Rezerv dori vositalarning faolligi odatda asosiylarinikiga (izoniazid, etambutol, 
streptomitsin va rifampitsin) nisbatan kam. Bundan tashqari, ularning 
ko‘pchiligining zaharliligi yuqori va tez-tez noxush ta'sirotlar rivojlantiradilar. 
Rezerv dori vositalarni sil mikobakteriyasi asosiy dori vositalarga chidamlilik 
orttirganda yoki ularni ko‘tara olmaslik holatlarida qo‘llaniladi. Bunday dori 
vositalarni tabobat olamida keng qo‘llashga imkoniyat - tannarxi arzon bo‘lishidir, 
chunki ular bilan davolanish ancha davomli bo‘ladi.

Download 10,08 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   505   506   507   508   509   510   511   512   ...   534




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish