O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Dorivor yig‘malar
– 
Species
– bu bir qancha turdagi dorivor o‘simlik 
xom-ashyolarining aralashmasidir. Ular damlama va qaynatmalar shaklida 
ichish uchun, yondirib, hosil bo‘lgan tutunidan nafas olish (chekish) uchun 
(chekish uchun ishlatiladigan yig‘malar), sirtga ishlatish uchun (chayish, vanna, 
primochka) qo‘llaniladi. Dorivor yig‘malar qismlarga bo‘lingan (dozalangan) va 
bo‘linmagan 
(dozalanmagan) 
bo‘ladi. 
Qismlarga 
bo‘lingan 
dorivor 
yig‘malarning tarkibida zaharli va kuchli ta’sir ko‘rsatadigan moddalar bo‘ladi. 
Misol.
Tarkibida 2,0 g bahorgi adonis o‘ti va 1,5 g valeriana ildizi bo‘lgan 
10 dozadagi dorivor yig‘maga retsept yozib berilsin. Dorivor yig‘maning 1 ta 
dozasini 1 stakan qaynoq suvda damlab, 30 daqiqa tindirib qo‘yilgach, suzib 
olib, 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichish uchun tavsiya qilinsin. 
Rp.: Herbae Adonidis vernalis 2,0 
Radicis Valerianae 1,5 
M.f. species 
D.t. d. N. 10 
S. Dorivoryig‘maning 1 tadozasini 1 stakan qaynoq suvda damlab, 
30 daqiqa tindirib qo‘yilgach, suzib olib, 1 osh qoshiqdan kuniga 
3 mahal ichilsin
 

---

57 
Tomchilarda dozalanadigan eritmalar 
Kuchli ta’sir qiluvchi va zaharli ta’sirga ega bo‘lgan dorivor moddalarning
eritmalarini ichish uchun tomchilarda dozalanadi.
1 ml suvli eritma ≈ 20 ta tomchiga teng. Bir marta ichiladigan 
tomchilarning tarkibida dorining bir martalik terapevtik dozasi bo‘lishi shart. 
Dorilarni tomchilarda dozalash usulining kamchiliklari: 
1) tomchining kattaligi shisha idish chekkasining qalinligiga va atrof-
muhitdagi havoning haroratiga bog‘liq holda o‘zgarib turishi mumkin; 
2) bemor dorini o‘lchayotganda adashib ketishi mumkin; 
3) har xil suyuqliklarning1 ml ida har xil sondagi tomchilar bo‘lishi 
mumkin. 
Keltirib o‘tilgan kamchiliklarni kamaytirish va tomchilarni yaxshiroq 
o‘lchash uchun suyuq dorilarni maxsus tomchilatgichlar (kapelnitsalar) bilan 
dozalanadi. ammo , bu ham barcha kamchiliklarni to‘liq bartaraf qila olmaydi.
Bir marta ichish uchun 5 tomchidan 30 tomchigacha buyuriladi. Ko‘pincha 
1 martalik dozani 10-20 tomchida beriladi. Tomchilarda dozalanadigan suyuq 
dorilar 20 marta ichish uchun etadigan qilib beriladi. Ularga retsept 3 xil 
shaklda: kengaytirilgan, qisqartirilgan va foizli ko‘rinishlarda yoziladi. 
Misol.
td=0,00025 g bo‘lgan skopolamin gidrobromidi eritmasini 10 
tomchidan kuniga 3 mahal ichish uchun 20 martaga etadigan qilib retsept yozib 
bering. 
Hisoblash: 
1) skopolamin gidrobromidi 0,00025 g x 20 marta = 0,005 g 
2) suv 10 tomchi x 20 marta = 200 tomchi 
20 tomchi – 1 ml 
200 tomchi – x x=10 ml 
1) kengaytirilgan shakl: