O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

 
 
Asosan α-adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atuvchi vositalar 
(α -adrenomimetiklar) 
Mezaton
-
asosan 
postsinaptik 
membranada 
joylashgan 
α
1
adrenoretseptorlarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘zg‘atadi, bundan tashqari oz miqdorda 
presinaptik membranadan NA ajralishini kuchaytiradi. 
Adrenalindan kimyoviy strukturasida 1 ta gidroksil radikalining kamligi 
bilan farq qiladi, shuning uchun KOMT ta’sirida parchalanmaydi, davomli ta’sir 
ko‘rsatadi, me’da ichak traktida parchalanmaydi. Adrenomimetik ta’siri 
adrenalinnikidan sustroq. Lekin kichik konsentratsiyalarida ham faqat α-
adrenoretseptorlarni qo‘zg‘atib, tomirlarni toraytiradi, qon bosimini ko‘taradi (t/i 
–20min.t/o-40-50 minut). Reflektor yo‘l bilan bradikardiyaga olib keladi. 
MNSni kuchsiz qo‘zg‘atadi.
Qo‘llanilishi: gipotonik holatlarda (NA o‘xshab), rinitlarda (mahalliy). 
Naftizin
-
Imidazolin hosilasi bo‘lib, NA va mezatonga nisbatan 
davomliroq qon tomirlarni toraytiradi. MNS tinchlantiruvchi ta’sir etadi. 
Rinitlarda (mahalliy qo‘llaniladi), ko‘p qo‘llanilganda ta’siri susayadi, 5-7 
kundan keyin bir necha kun dam berish kerak. 
Galazolin
- Bu dori vosita ham naftizin kabi imidazolin hosilasi bo‘lib, 
ta’siri jihatidan naftizinga o‘xshash. qon tomirlarni toraytirib, shilliq qavat 
shishlarini kamaytiradi. 
Qo‘llanilishi: rinitlar, laringitlar, sinusitlar, gaymoritlar, burun 
bo‘shlig‘ining allergik xastaliklarida. Dori vosita qo‘llanilganda burun va 
tomoqga qichish va kuyganga o‘xshab ta’sir etadi. Surunkali tumovda qo‘llab 
bo‘lmaydi. Naftizin kabi xafaqonlikda, taxikardiyalarda va kuchli rivojlangan 
aterosklerozlarda qo‘llanilmaydi.
 

---

- 257 -