O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Simpatolitiklar 
Bu guruh 
dori vositalari 
adrenergik 
sinapslarning 
presinaptik 
membranasiga ta’sir etib, qo‘zg‘alish impulslarini o‘tishiga to‘sqinlik qiladilar. 
Ular postsinaptik membranada joylashgan α, β
1
, β
2
-adrenoretseptorlarga ta’sir 
ko‘rsatmaydilar. Simpatolitiklar ta’sir mexanizmining asosida, NA miqdorini 
kamaytirish yotadi. Lekin buni kelib chiqishi har xil, ya’ni simpatolitiklar NA 
miqdorini turli xil yo‘l bilan kamaytiradilar.
Oktadin
- guanitidin hosilasi bo‘lib, kuchli simpatolitik hisoblanadi. 
Ta’sirining boshlanishida oktadin presinaptik membranadan sinaps yorig‘iga 
NA ni ajralishini kamaytiradi, shu bilan birga NA neyronal yutilishini 
susaytiradi, chunki NA ni yutilishida qatnashadigan transport tizimi bilan o‘zi 
qayta yutiladi. Shu yo‘l bilan oktadin zahiradagi NA o‘rnini egallab uni 
miqdorini kamaytiradi. Erkin NA esa interneyronal MAO ta’sirida parchalanadi. 
Demak, presinaptik membranada oktadin miqdori ortadi, NA niki kamayadi. 
Shuning uchun qo‘zg‘alish impulsi ta’sirida presinaptik membranadan yetarli 
miqdorda NA ajralmaydi va impuls o‘tmaydi. Gematoensefalik barerdan oktadin 
o‘tmaydi, shuning uchun u erdagi NA miqdori o‘zgarmaydi. Buyrak usti 
bezining mag‘iz qavatida ham shunday bo‘ladi. Oktadin ta’sirida qon bosimi 
asta-sekin (bir necha kun), lekin turg‘un pasayadi. Bunda vujudga kelgan 
bradikardiya va yurakning sistolik hajmini kamayishi ham ahamiyatga egadir. 
Oktadinni davolash ta’sirida periferik qon tomirlarning qarshiligi pasayadi, shu 
bilan birga dori vosita qisqa muddatli ganglioblokatorlik xususiyatga ega. 
Ta’sirining boshida oktadin taxikardiya va yurakning sistolik hajmini 
oshirganligi sababidan qisqa vaqt qon bosimi ortadi. (tranzitor gipertenziya). 
Lekin asta-asta 2-3 kun ichida qon bosimi pasayadi. 7-8 kunda bunday ta’sir 
cho‘qqisiga chiqaradi va dori ichishini to‘xtatilishiga qaramay yana 4-14 kun 
saqlanadi. MITdan oktadin sekin so‘riladi(tahminan 50 %), dori vosita dozasini 
har bemorga alohida tanlash kerak. (individual), chunki bemorlarning oktadinga 
bo‘lgan sezigirligi bir xil emas.

---

- 267 -
Qo‘llanilishi: xafaqonlik xastaligining turli ko‘rinishlarida, og‘ir 
formalarida ham, katta burchakli glaukomada ham.
Noxush ta’siri: bosh aylanishi, quvvatsizlik, kam harakatlik, ko‘ngil 
aynash, qayt qilish, burunning shilliq qavatining shishib ketishi, ich ketish (MIT 
motorikasini ortganligida), organizmda suyuqlikni yig‘ilib qolishi, (chunki dori 
vosita buyrakda qon aylanishini va filtratsiyasini, ayniqsa dori ichishni 
boshlaganda kamaytiradi). Dori vosita bilan davolanishning birinchi haftalarida 
ortostatik gipotoniya va kollaps bo‘lishi mumkin. Oktadinni qo‘llash mumkin 
bo‘lmagan holatlar:
-
kuchli rivojlangan ateroskleroz
-
miya qon aylanishining o‘tkir buzilishi