O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Antixolinesteraz vositalar
Atsetilxolinning (parchalanishini) inaktivatsiyalanishini amalga oshiruvchi asosiy ferment atsetilxolinesterazadir.Ma’lumki,xolinesteraza fermenti atsetilxolin ajraladigan joylarda, (xolinergik postganglionar tolalarning oxirlarida, harakatlantiruvchi nervlarning oxirlarida, MNS da, vegetativ gangliyalarda va boshqalar) postsinaptik membranalarda mavjud.
Bu atsetilxolinni tez enzimatik gidroliziga, ya’ni, atsetilxolinni xolin va sirka kislotaga parchalanishiga olib keladi.
Atsetilxolinesteraza atsetilxolin molekulasini 2 ta joyidan anion va esteraz markazlari bilan bog’laydi. Anion markazi bilan atsetilxolinning musbat zaryadlangan to’rtlamchi azot atomi, esteraz markazi bilan karbonil turkumining uglerodi bog’lanadi, ushbu bog’lanishlar tufayli atsetilxolin parchalanib ketadi.(5.6-rasm)

5.6-rasm. Atsetilxolin va antixolinesterazalarning xolinesterazaga ta`siri
Shu ayonki, xolinergik o’tkazuvchanlik ajraladigan atsetilxolinning konsentratsiyasi va atsetilxolinesterazaning aktivligi nisbatiga bog’liq. Impulslarning o‘tish imkoniyatlarini yengillashtirish atsetilxolinesteraza fermentini bloklashdan iboratdir. Shu maqsadda antixolinesteraza vositalari qo’llaniladi. Ularning asosiy ta’sirlari atsetilxolinesterazani bloklash bilan bog’liq bo’lib, atsetilxolinni gidrolizlanishiga to’sqinlik qiladi. Bu esa atsetilxolinning xolinoretseptorlarga samarali va davomli ta’siri bilan namoyon bo’ladi. Shunday qilib, dori vositalar M-, N- xolinomimetiklarga o’xshash, lekin antixolinesteraz vositalarining ta’siri atsetilxolin orqali namoyon bo’ladi. Alohida dori vositalar ( masalan, prozerin ) ba’zi bevosita xolinomimetik ta’sirlarni ko’rsatadi.
Atsetilxolinestraz fermenti bilan hosil qiladigan birikmasining tabiatiga qarab antixolinesteraz vositalar 2 gabo’linadi:

• 
  I. Qaytar ta’sir ko’rsatuvchidori vositalar:
  

fizostigmin salitsilat, prozerin, Galantamin gidrobromid.

•