O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

Antitireoid vositalar
Qalqonsimon bez giperfunksiyasida (gipertireoidizm, bazedov xastaligi) ta'sir yo‘nalishi quyidagicha bo‘lgan preparatlar qo‘llaniladi.
a) gipofizning oldingi bo‘lagida tireotrop gormonni hosil bo‘lishini susaytiruvchilar;
Yod, Diyodtirozin
b)qalqonsimon bezda tireoid gormonlar sintezini susaytiruvchilar
Merkazolil, Propiltiouratsil
v) qalqonsimon bezga yodni shimilishini buzuvchilar
Kaliy perxlorat
g)qalqonsimon bez hujayra follikulalarini yemiruvchilar
Radioaktiv yod
Yod molekulyar yoki yodidlar ko‘rinishida qo‘llaniladi. Me'da –ichak traktidan u yaxshi so‘riladi. Tiroliberin va keyinchalik gipofizning tireotrop gormonini ishlab chiqarishini susaytiradi. Shunga mos ravishda tireoid gormonlarini ishlab chiqarilishi kamayadi. Qalqonsimon bez hajmini kamaytiradi. 2-3 hafta mobaynida samarador.
D i y i o d t i r o z i n (ditirin) ni kiritganda xuddi shunday ta'sir mexanizmi asosida tireotrop gormon ajralishi susayadi.
M e r k o z o l i l (metimazol, metotirin) qalqonsimon bezda bevosita tiroksin va triyodtironinni sintezini buzadi. Merkozalil ichiladi.
Unga xos eng kuchli nojo‘ya ta'sir bu - leykopeniya va agranulotsitoz. Shu sababli merkozalilni qon tarkibini nazorati ostida qo‘llash kerak. Ba'zan dispepsik holatlar kuzatiladi. “Buqoq” yuzaga kelishi mumkin. U gipofizning oldingi bo‘lagidan tireotrop gormonini ishlab chiqarilishini ortishi bilan bog‘liq (qondagi tireoid gormonlar miqdorini kamayishiga bo‘lgan reaksiya). “Buqoq” yuzaga kelishini oldini olish uchun yod va diyodtirozindan foydalanish mumkin.
Antitireoid vositalar sifatida, merkazolindan tashqari tiomochevinaning qator boshqa unumlarini qo‘llash mumkin: karbimazol, propiltiourotsil. Ta'siriga ko‘ra ular merkazolilga o‘xshashdir. Karbimazol organizmda merkazolilga aylanadi.
Kaliy perxlorad (xlorigen; KC1O₄), qalqonsimon bezning yodni shimib olishini kamaytiradi. Kamdan-kam hollarda qo‘llaniladi, asosan yengil va o‘rtacha darajadagi tireotoksikozni davolashda ishlatiladi. U leykopeniya va agranulotsitoz rivojlvnishining sababchisi bo‘lishi mumkin.
Giperteriozning ba'zi shakllarida radiaktiv yod _¹³¹I (yarim parchalanish davri 8 kun) yoki - ¹³²I (yarim parchalanish davri 2-3 soat) qo‘llaniladi. Qalqonsimon bez hujayralarning destruksiyasi asosan β nurlar (90% nur ajratadi) va oz darajada γ-nurlar ta'sirida rivojlanadi. Natija asta-sekin yuzaga chiqadi (1-3 oy va undan ko‘proq vaqtda). Bir qator bemorlarda dori vositaning dozasi chiqib ketganidan miksedema belgilari paydo bo‘ladi. Dori vositaning natriyli tuz sifatida ichishga tavsiya etiladi. Dozasi millikyuri (mKi) da belgilanadi. Antitiroid dori vositalar tireotoksikozni (bazedov xastaligi) davolashda hamda qalqonsimon bezni jarroxlik yo‘li bilan olib tashlashga bemorlarni tayyorlash uchun (bemorlar holatini yaxshilash maqsadida) qo‘llaniladi.