O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov

12.4-jadval.Vazopressin ta'sirini yo‘nalishi.

Vazopressin Retseptorlarnng podtiplari	Ta'sir doirasi	Ta'sir mexanizmi	Efekt
V2	Buyraklar (nefronni distal qismi)	Suvni reabsorbsiyasini kuchayishi	Antidiuretik ta'sir
V2	Qon ivish sistemasi	Qonda VIII omilini miqdorini ortishi	Gemostatik ta'sir
V1	Trombositlar	Trombositlar agregasiyasi va degranulyasiyasini kuchayishi	Tromb hosil bo‘lishini kuchayishi
V1a	Arteriya tomirlari	Tomirlar silliq mushaklari tonusini ortishi	Vazopressor ta'sir
V1b	Gipofizning oldingi bo‘lagi	Kortikotropin ajralishini kuchayishi	Gidrokortizon ajralishini ortishi

Vazopressinning asosiy ta'siri – bu suv almashinuviga ta'siridir. Distal naychalar va yig‘uvchi kanalchalar o‘tkazuvchanligini oshirib (V_2- retseptorlar bilan o‘zaro ta'siri tufayli) vazopressin suvni reabsorbsiyasiga imkoniyat yaratadi va shuning natijasida peshob hajmini kamaytiradi (yoki meyyorlashtiradi). Katta dozalarda vazopressin ichakning silliq mushaklariga rag‘batlantiruvchi ta'sir etadi va miometriyning qisqarish faolligini oshiradi. Xomilasiz va xomiladorlikning erta muddatlarida bachadon oksitotsinga nisbatan vazopressinga ko‘proq sezgirdir. Xomiladorlik muddatini ortishi bilan buning aksi kuzatiladi, ya'ni oksitotsin samaradorligi ortadi, vazopressinniki pasayadi. Shu narsa ko‘rsatilganki, MNSda vazopressin neyromediator va neyromodulyator vazifasini o‘taydi. Gipofizning oldingi bo‘lagidan kortikotropin ajralishiga (V_1b – retseptorlarini rag‘batlantirish hisobiga) imkoniyat yaratadi. Bundan tashqari vazopressin trombositlar agregasiyasini (V₁ –retseptorlarga ta'siri) kuchaytiradi va qon ivishida qatnashuvchi XIII omil miqdorini oshiradi. Dori dori vositai bo‘lmish v a z o p r e s s i n qisqa ta'sir etadi (30 min- 2 soat), chunki organizmda aminopeptidazalar ta'sirida parchalanadi. O‘zgarish mahsulotlari buyrak orqali ajraladi. Vazopressinning antidiuretik faolligi kuchliroq va tomirlarni toraytirish (vazokonstriksiya) xossasi juda sust bo‘lgan hosilalari yaratilgan (desmopressin). Asosan vazopressor ta'sir ko‘rsatuvchi dori vosita ham olingan (felipressin va boshqalar).

Qo‘llashga asosiy ko‘rsatma – qandsiz diabet. Bu maqsadda v a z o p r e s s i n (teri ostiga, mushak ichiga kiritiladi, TB- ta'sir birligida dozalanadi) p i t u i t r i n va a d i u r e k r i n (quruq pituitrin burun ichiga kiritiladi), shu bilan birga d ye s m o p r e s s i n kabi yangi dori vositalar qo’llaniladi.
Dori vositalari

Nomi	Kattalar uchun o’rtacha terapevtik dozasi va qo’llash usuli	Chiqarish shakllari
Somatotropin- Somatotropinum	m/o 2-4 TB dan	Tarkibida 2 va 4 TB dori vosita bo‘lgan flakonlar
Oktreotid- Octreotide	t/o 0,0001-0,0003 g	Tarkibida 0,00005; 0,0001 va 0,0005 g dori vosita bo‘lgan ampulalar; 0,001 g preparat bo‘lgan flakonlar
Kortikotropin- Corticotropinum	m/o 10-20 TB	10, 20, 30, va 40 TB tutgan flakonlar (kiritilishdan oldin eritiladi)
Tirotropin – Thyrotropinum	t/o va m/o 10 TB	10 TB tutgan flakonlar (kiritilishdan oldin eritiladi)
Menopauza gonadotropini - Gonadotropinum menopaustieum	m/o 75-150 TB	75 TB dori vosita tutgan flakonlar (kiritishdan avval eritiladi)
Xorionik gonadotropin- Gonadotropinum chorionicum	m/o 500-3000 TB	500; 1000; 1500 i 2000 TB dori vosita tutgan flakonlar (kiritishdan avval eritiladi)
Laktin -Lactinum	m/o 70-100 TB	100-200 TB dori vosita tutgan flakonlar (kiritishdan avval eritiladi)
Oksitotsin- Oxytocinum	v/i (tomchilab) 5 TB 5% li 500 ml glukoza eritmasi bilan birga; m/o 0,2-2 TB	1 ml (5TB) dori vosita tutgan ampula
Pituitrin- Pituitrinum	t/o va m/o 5 TB	1 ml (5TB) dori vosita tutgan ampula
Adiurekrin- Adiurecrinum	Intranazal 2-3 tomchi (4-6 TB)	1,5 ml dori vosita bo‘lgan tomchilash tyubiklari; flakon 5ml (20 TB/ml) dori vosita tutgan