O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi o’zbekiston milliyuniversiteti huzuridagi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tarmoq (mintaqaviy) markazi

Allyuviy(lotinchaalluvio yotqiziq) – doimiyyokivaqtlioqarsuvlarkeltiribyotqizgantog‘jinslari. Ko‘proqmaydatosh, shag‘al, qumvagillardaniboratbo‘ladi. Ba’zitekisliklar, daryolarningqayirlarivaterrasalari (ko‘hnaqayir) shundayjinslardantashkiltopgan.

Alpburmalanishi – Ertarixiningkaynozoyerasidaro‘yberganburmalanish. NomishuburmalanishdavujudgakelganAl’ptog‘larinomidanolingai. A. b. davridahozirgimavjudko‘pyoshtog‘tizmalarihosilbo‘lgan. Bularikkitog‘mintaqasinitash­kiletadi: Al’p-Himolay (Pireneya, Andalusiya, Atlas, Apennin, Al’p, Bolqon, Karpat, Kavkaz, KichikOsiyo, Eron, Hindikush, Himolay, Birma) vaTinchokean (Koryak, Kamchatka, Saxalin, YApon, YAngiGvineya, YAngiZelandiya, Antarktidayarimoroli, And, Kordil’era) tog‘larimintaqalari.

Antekliza (yunonchaanti – qarshivaklisis– og‘ish)–platformalardaerpo‘stiningsalginako‘tarilgangumbazsimonshakllari, gumbazsimonqirlar. Kengligibirnechayuzkmgaetishimumkin. Erpo‘stininguzoqvaqtdavomidaasta-sekinko‘tarilishinatija­sidahosilbo‘ladi.

Antitsiklon (yunonchaanti - qarshi, cyklon- aylanuvchi)– atmosferadaro‘yberadigankattagirdob. Havobosimidagifarqlarta’siridashamollarA. markazdanchekkagatomonyo‘naladi. LekinErningo‘zo‘qiatrofidaay-lanishita’siridashamolSHimoliyyarimshardao‘zyo‘nalishinio‘zgartirib, soatmilixarakatiyo‘nalishida, Janubiyyarimshardateskariyo‘nalishdaesadi. A. soatigao‘rtacha 30 km –tezlikdasiljiydi. O‘rtaOsiyodatezroq – yozdasoatiga 49 km, qishda 60– 65 kmtezlikdag‘arbdansharqqatomonsiljibboradi. A-dako‘pinchahavoochiq, kechasisalqin, kunduziiliqbo‘ladi.

Ariq– daryo, soy, kanalvaboshqalardansug‘orish, suvbilanta’minlashvaboshqamaqsadlardainsonkuchibilanchiqarilganshoxobcha. Ba’ziqadimgikanallarhozirhamA. deyiladi. CHunonchi, Zaxariq, Jilvonariq, Kaykovusarig‘i, Damariqvahokazo. Ekinlarnisug‘orishuchuntortilganjo‘yaklarhamba’zanA.deyi­ladi.

Arteziansuvlari – harxilchuqurlikdasuvo‘tkazmaydiganqatlamlaroralig‘idahosilbo‘lganerostisuvlari. Arteziansuvlaribosimostidabo‘ladi, shuninguchunburg‘qudug‘iqazilgandasuvliqatlamnnngshipidanyuqoriko‘tariladi, bosimetarlidarajadakuchlibo‘lgandaesaeryuzigako‘tariladiyokifavvorabo‘libchiqadi. Artezianso‘ziFransiyadagiArtuaviloyatinomidanolingan.

Atmosfera (yunonchaatmos – bug‘, spharia – kura)–Erbilanbirbutundekbirgaaylanadiganhavoqobig‘i. AtmosferaningEryuzidan 100–200 kmbalandlikkachabo‘lganqatlamiazot(78,1%),kislorod (20,9%), ar­gon (0,9%) vakarbonatangidridgazi (0,03%) aralashmasidaniborat. Atmosferadabugazlardantashqarisuvbug‘lari, changvajudakammiqdordasiyrakgazlarbor. Amosferada 10 kmgachabalandlikdaasosanerdahosilbo‘lganchangbo‘ladi. Kattabalandliklardaesa, meteorjismlaryonishidanhosilbo‘lgankosmikchangbo‘ladi. Ayniqsa, atmos­feraningergayaqinqatlamidachangko‘p, buerda 1 kubsmquruqhavoda 100 mingtagachachangzar-ralaribor. Balandlikortgansariatmosferaningzichligi, bosimi, harorativaboshqafizikhamdakimyoviyxossalario‘zgaradi. AtmosferaQuyidagi 5 qatlamgabo‘linadi: troposfera, stratosfera, mezosfera, termos­ferayokiionosfera, ekzosfera.