O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi


 Elektrolit eritmalarning termodinamik nazariyasi



Download 1,49 Mb.
Pdf ko'rish
bet30/94
Sana05.01.2022
Hajmi1,49 Mb.
#318808
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   94
Bog'liq
kimyo fizikaviy va kolloid kimyo biologiya-tuproqshunoslik fakulteti talabalari uchun uslubiy qollanma

3. Elektrolit eritmalarning termodinamik nazariyasi
 
  Dissotsilanish darajasi katta bo‗lgan kuchli elektrolitlar uchun dissotsilanish 
konstantasi  konsentratsiyaga  bog‗liq,  chunki  eritmada  ko‗p  sonli  ionlarning 
to‗planishi  natijasida  ularning  o‗zaro  ta‘siri  sezilarli  bo‗ladi.  Bog‗ning  ionliligi 
yuqori  bo‗lgan  koordinatsion  turdagi  kiristall  strukturada  moddalar  kuchli 
elektirolitlarning  xossalariga  ega  bo‗ladi.  Bunday  moddalarga  ko‗pgina  tuzlarni 
misol  qilish  mumkin.  Ularning  kristall  panjarasida  alohida  molekulani  ajratish 
mumkin  emas.  Shuning  uchun  bunday  moddalarning  kutbli  erituvchilarda  (suv) 
erishida  eritmaga  alohida  solvatlangan  ionlar  o‗tadi  va  buning  natijasida 
elektrolitik  dissotsilanish  to‗liq  boradi,  ya‘ni  eritmada  dissotsilanmagan 
zarrachalar  bo‗lmaydi.  Bundan  shunday  xulosa  chiqadiki,  kuchli  elektrolitlar 
uchun dissotsilanish konstantasi haqidagi tushunchani qo‗llab bo‗lmaydi, chunki 
ushbu tushuncha eritmada dissotsilanmagan zarachalarning bir qismi mavjudligini 
xisobga oladi. 
  Ma‘lum  sharoitlarda,  masalan,  erituvchining  dielektrik  singdiruvchanligi 
kichik  bo‗lgan  vaqtda,  qarama–qarshi    zaryadli  solvatlangan  ionlarning  o‗zaro 
elektrostatik ta‘sirlashishi uchun sharoit yaratiladi. Bunda solvatlangan ionlar bir 
biriga  juda  yaqin  masofagacha  yaqinlashadi  va  ion  juftini  hosil  qiladi.  Ion  jufti 
murakkab  agregat  bo‗lib,  erituvchi  molekulalari  bilan  o‗rab  olingan  ikkita 
qarama–qarshi    zaryadlangan  ionlardan  iborat  bo‗ladi,  unda    elektr  zaryadlari 
o‗zaro  kompensatsiyalangandir.  Bunday  jarayon  assotsilanish  deyiladi.  O‗zining 
tabiati  va  hosil  bo‗lish  mexanizmi  bo‗yicha  ion  juftlari  kuchsiz  elektrolitlarning 
dissotsilanmagan molekulalariga ayniy emas. 
  Kuchli  elektrolitlar  eritmalarida  ion  juftlarining  hosil  bo‗lishi  haqidagi 
tushuncha Byorrum va Semenchenkolar tomonidan kiritilgan. Ushbu tushunchaga 
binoan xar bir erituvchi uchun ma‘lum q parametri (Byorrum parametri) mavjud 
bo‗lib,  bu  parametr  ion  jufti  hosil  bo‗lishi  jarayonida  ionlarning  bir  biriga 
qanchalik yaqin kelishini ko‗rsatuvchi masofani bildiradi. Ushbu parametr   
 
  
)
2
(
2
kT
e
z
z
q
  
 
 
 
 
      (1) 
munosabatdan aniqlanadi, bu erda  z
+
, z
-
  -kation va anionlarning zaryadlari; 
e  –elektronning  zaryadi  4,8  x  10
-10
  el.st.birlik  (Cm
3/2
  *g
 
½
*s
-1
);  k-  Bolsman 
doimiysi, 
J/K; 

–absolyut  harorat,  K; 
–erituvchining  dielektrik 
singdiruvchanligi. 
(1)  munosabatdan  ko‗rinishicha,  ionlar  zaryadining  ortishi  ularning  o‗zaro 
ta‘sirlashish 
masofasini 
orttiradi. 
Aksincha, 
erituvchi 
dielektrik 
singdiruvchanligining  ortishi  ionlar  o‗rtasida  elektrostatik  o‗zaro  ta‘sirlashish 
kuchini    marotaba  kamaytiradi.  Shu  sababli  dielektrik  singdiruvchanligi  katta 
bo‗lgan qutbli erituvchilarda ion juftlarining paydo bo‗lishi qiyinlashadi. Xattoki 
nisbatan  kichik  masofalarda  ionlarning  o‗zaro  ta‘sirlashishini  hisobga  olmasa 


40 
 
bo‗ladi  (q  ning  qiymati  kichik),  shuning  uchun  ionlarni  izolyasiyalangan  deb 
xisoblasa  bo‗ladi.    tenglamaga  muvofiq  harorat  ortishi  bilan  Byorrum  parametri 
kamayadi va ionlarning o‗zaro ta‘sirlari kichikroq masofalarda kuchsizlanadi, bu 
esa ionlarning issiqlik harakati energiyasining ortishi bilan tushintiriladi. Berilgan 
harorat  va  ionlarning  zaryadida  Byorrum  parametri  har  bir  erituvchi  uchun  aniq 
qiymatga ega bo‗ladi. Masalan, bir zaryadli ionlar uchun suvda (z
+
=z
-
=1) 25
0
C da  

Download 1,49 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish