O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi

Nazorat savollari: 
1.
 
Termodinamik sistemalar?
 
2.
 
Kalorik koeffitsientlar ?
 

---

53 
 
3.
 
Gess qonuni va uning xulosalari?
 
4.
 
Entropiya tushunchasining paydo bo‗lishi?
 
5.
 
Raul qonuni?
 
6.
 
Elektr o‗tkazuvchanlik?
 
7.
 
Solishtirma elektr o‗tkazuvchanlik?
 
8.
 
Elektrodlarni klassifikatsiyalang?
 
9.
 
Ionselektiv elektrodlar?
 
10.
 
 Kalomel elektrodini tushuntiring?
 
 
7-Ma’ruza. Kolloid kimyoning asosiy vazifalari. Kolloidlarni 
xususiyatlari. Kolloid  sistemalarni  turmushda  va sanotda 
qo‘llanilishi
 
Reja: 
1.
 
Kolloid kimyoning asosiy  vazifalari 
2.
 
Kolloidlarni xususiyatlari 
3.
 
Kolloid  sistemalarni  turmushda  va sanotda qo‘llanilishi. 
 
Tayanch  iboralar:
 
Kolloid,  colla,  kyuveta,  intensiv,  diffuziya,  psevdo 
eritmalar, dispers sistemalar, sintetik materiallar. 
1. Kolloid kimyoning asosiy vazifalari 
Kolloid kimyo fanini dispers (maydalangan) sistemalar va sirt xodisalarining 
fizik  kimiyosi  deb  qarash  mumkin.  Kolloid  so‗zi  grekcha  ―colla‖  ya‘ni  kley 
so‗zidan  olingan  bo‗lib,  xozirgi  zamon  mazmuniga  to‗g‗ri  kelmagani  uchun  bu 
nom faqat tarixiy axamiyatga ega bo‗lib saqlanib kelmoqda. 19 asrda italiya olimi 
Selmi ba‘zi eritmalarning anomal (qonuniyatlardan chetlanadigan) xossalarga ega 
ekanligini  kuzatdi  ya‘ni:  ularda  yorug‗likning  tarqalishi,  tuzlar  ta‘sirida  ularda 
erigan  moddaning  cho‗kmaga  tushishi.  Moddaning  bunday  eritmaga  o‗tishi  va 
undan  cho‗kishida  sistemaning  xajmi  va  xarorati  o‗zgarmagan.  Selmi  bunday 
eritmalarni ―psevdoeritmalar‖ deb atalgan va keyinchalik ular zollar deb ataladi. 
1861  yilda  ingiliz  olimi  Tomas  Grem  bunday  eritmalarni  chuqur  o‗rganib 
ularni  kolloidlar  deb  atagan.  Gremning  ta‘limotiga  ko‗ra  kolloidlar  o‗z  tabiati 
jixatidan oddiy (kristalloidlar) moddalardan katta farq qiladi. Lekin Borshchov va 
Veymarnlar  kolloid moddalar kristall xolida xam  bo‗lishi  mumkinligini  isbotlab 
berdilar va xar qanday modda sharoitga qarab xam kolloid, xam kristalloid xolida 
bo‗la olishini ko‗rsatib berdilar natriy xlor suvda chin eritma, benzolda esa kolloid 
eritma  xosil  qiladi,  sovunesa  spirtda  chin  eritma,  benzolda  kolloid  eritma  xosil 
qiladi.  Shu  sababli  kolloid  modda  emas,  balki  moddaning  kolloid  xolati    xaqida 
gapirish  to‗g‗riroq  bo‗ladi,  ya‘ni  modda  juda  kichik  zarrachalarga  qadar 
maydalangan xolda bo‗lib molekulalarning agregatlaridan tashkil topgan. Kolloid 
sistemaning  dispers  fazalari  dispersion  muxitdan  ma‘lum  sirtlar  bilan  ajralgan 
mustaqil fazani tashkil etadi. 
Kolloid  kimyo
 
o‗rganadigan  sistemalar  rus  olimi  A.P.  Peskov  tomonidan 
ta‘riflangan ikki belgi bilan xarakterlanadi. Ularning biri disperslik va ikkinchisi 
geterogenlikdir.