O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta′lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

K vitamini (filloxinon) 
 
Bu  vitamin  uni  birinchi  bo‘lib  kashf  qilgan  amerikalik  olim  Kuiki  nomi 
bilan K vitamini deb ataladi. U antigemmoragik vitamin ham deyiladi, buning 
sababi uning qon ketishini to‘xtatish xususiyatiga ega ekanligidadir. Ma'lumki 
biron  bir  jarohat  tufayli  badandan  qon  oqa  boshlasa,  u  bir  oz  vaqtdan  keyin 
to‘xtaydi,  buning  uchun  qon  tomirlarining  shikastlangan  devori  fibrin  oqsili 
bilan to‘rsimon holda o‘rab olinib yopilishi kerak. Fibrin qon plazmasida doimo 
mavjud  bo‘ladigan  fibrinogendan  sintezlanadi.  Bunday  sintezlanish  trombin 
oqsili ta'siridagina yuzaga keladi, trombin esa o‘z navbatida qon zardobi oqsili–
protrombindan hosil bo‘ladi. Bu jarayon uchun maxsus ferment–trombikinaza 
kerak.  K  vitamini  mana  shu  fermentning  faol  guruhi  hisoblanadi.  Bu  vitamin 
odatda  sog‘lom  odam  yo‘g‘on  ichagida  mavjud  bo‘ladigan  maxsus  mikroblar 
tomonidan  sintez  qilib  turiladi.  Agar  shu  jarayon  tegishli  sabablarga  ko‘ra 
kuchsizlansa  yoki  to‘xtab  qolsa,  kishida  o‘zo‘zidan  burun  qonashi,  ichki 
a'zolardan qon ketishi, qon qusish holatlari kuzatilishi mumkin. Mana shunday 
paytlari  bemorga  K  vitamini  preparati  berish  yoki  jigar,  karam,  ismaloq, 
oshqovoq,  pomidor  kabi  filloxinonga  boy  mahsulotlardan  ko‘proq  qo‘shilgan 
ovqat  yedirish  lozim.  Odamda  uchraydigan  K  vitamini  taqchilligida  ingichka 
ichakda  aynan  shu  vitaminning  qonga  yomon  so‘rilishi  ham  sabab  bo‘lishi 

---

162 
 
mumkin.  Ko‘pincha  bunday  holat,  enterit,  enterokolit  kabi  ichak  kasalliklari 
tufayli, sirroz, o‘t yo‘lining qiyshayib o‘n ikki barmoq ichakka o‘t suyuqligi kam 
chiqishi xastaliklari oqibatida yuzaga keladi.