O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi

SHARTLI BELGILAR

Topshiriqni bajarish natijasidaimorat qurilgan maʼlum bir uchastkaning barcha xududiy xususiyatlari koʻrsatilgan, aniqlik va detallikga ega, oʻrnatilgan masshtabiga toʻgʻri keladigan, qoʻyilgan

barcha talablarga javob beradigan, yoʻl tarmoqlari rivojlangan, aholisi zich hudud tasvirlangan maʼlum bir aniq masshtabdagi topografik

xaritaning fragmenti va xarita fragmentini tuzish uchun tayyorlangan geografik maʼlumotnoma va taxririy koʻrsatmalarga ega bo’lamiz.

Hududning oʻziga xos xususiyatlarini geografik jihatdan oʻrganib, manba – topografik xarita boʻyicha aholi punktlariga alohida eʼtiborni qaratishimiz, tuzilayotgan xarita masshtabiga mos shartli belgilar va taxririy koʻrsatmalar bilan tanishib, xaritasi tuzilayotgan hudud uchun taxririy planni yozib chiqamiz va bunda har bir tarkibiy elementni tasvirlash boʻyicha koʻrsatmalarga ega bo’lamiznatijada xarita fragmentini tuzib chiqamiz. Nisbatan yirik masshtabli manba asosida xarita tuzishni mohiyati – har doim xaritaning barcha elementlari boʻyicha generalizatsiya jarayonini olib borish, umumiy tasvirni saqlab uni tasvirlash uchun xaritani alohida elementlarini oʻzaro bir-biri bilan bogʻlash, yirik obyektlarni ularning umumlashtirilgan tavsiflari bilan birgalikda ifodalash bilan belgilanadi. Bunda turli aholi punktlarining planli joylashishini asosiy belgilari generalizatsiya qilinadi, imorat qurilishini tabiiy landshaft bilan bogʻliqligi aks ettiriladi, shaharning aholi turar binolari, ishlab chiqarish obyektlari, maʼmuriy binolari, dam olish zonalari ajratib koʻrsatiladi. Ishda generalizatsiyaning quyidagi asosiy usullari qoʻllaniladi: tanlash, konturlarni birlashtirish, obyektlarni yiriklashtirib koʻrsatish va boshqa.

Taxririy plan oʻz tarkibiga geografik maʼlumotnomani qamrab olib, unda quyidagi holatlar haqida maʼlumotlar keltirilgan:

• 
  aholi punktlarining tipi, ularning siyosiy–maʼmuriy jihatdan tutgan oʻrni, aholisi soni boʻyicha tegishli tabaqaga mansubligi, aholi punktlarining atrofda joylashgan boshqa punktlarga, yoʻllar, gidrografiya, relyefga nisbatan joylashish holati;
  
• 
  aholi punktlarini loyihalashtirish (magistral, asosiy va tor koʻchalarni, oriyentir hisoblangan bino va inshootlarni);
  
• 
  aholi punktlarining ichki tuzilishi, imoratlarni zichlik nisbati, kvartallar shakli va ularni oriyentirlanishi;
  
• 
  aholi punktlari hududida oʻsimlik qoplami, uni xususiyatlari, oʻziga xoslik alomatlari (bogʻlar, hiyobonlar va boshqalar).
  

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   T.Mirzaliyev, E.Yu.Safarov, A.Egamberdiyev, J.S.Qoraboyev
   

“Kartashunoslik” darslik, “Cho`lpon” Toshkent-2012.

2. 
   E.Yu.Safarov, Sh.M.Prenov “Tabiiy kartalarni loyihalash va tuzish” – Toshkent. Universitet, 2011.