Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali hujayra muhandisligi fanidan laboratotiya mashg’ulotlarini bajarish bo”yicha

Bufer B: 50 mM tris HCl, rN 7,5, 10 iI NaCl₃, 10 mM MgCl₂
Bufer V: 50 mM tris HCl, rN 7,5, 25 mM NaCl, 10 mM MgCl₂


9-mavzu: O‘simlik bargidan DNK ajratish
Nuklein kislotalarni ajratish

Genlarni molekulyar darajada o‘rganishda asosiy vazifa DNK va RNK preparatlarini olishdir. Rekombinat DNK texnologiyasiga asoslangan gen muxandisligi tajribalarida ajratilgan DNK genom klonlarining bankini yaratishda, ajratilgan RNK hususan mRNK kDNK bibliotekasini yaratib, birinchidan foydali genlarni aniqlashda, ikkinchidan genom bankidagi klonlardan shu genlarni topish uchun zondlarga ega bo‘lish uchun zarurdir.

Qiziqtiruvchi gen klonlashtirilib, shu genning strukturasi va hususiyatlari o‘rganilgandan so‘ng, shu klonlashtirilgan genni yana o‘simlik hujayrasiga transformatsiya qilish mumkin. DNK va RNK olish muolajalari transformatsiyalangan o‘simlik to‘qimalarida va butun regeniratsiyalangan qismlarida ekzogen DNK ekspressiyasini o‘rganishda asosiy qurol bo‘lib xizmat qiladi.
Gen muhandisligida genlarni ajratib olish, ularning strukturasini, ekspressiyasini o‘rganishda DNK ni toza holda ajratib olish muhim ahamiyatga ega. DNK ni ajratib olishda to‘qima va hujayralarni maydalash asosiy omillardan biri hisoblanadi. Bundan tashqari o‘simlik ekstrakti tarkibidagi juda katta miqdordagi taninlar, polisaxaridlar, pigmentlar yuqori molekulyar og‘irlikdagi DNK molekulasini ajratib olishda qiyinchiliklar tug‘diradi.
Bularning hammasi DNK ning miqdorini spektrofotometrda o‘lchashda noto‘g‘ri natija chiqishiga olib keladi. Undan tashqari restriksiya modifikatsiya fermentlarining faolligini chegaralaydi. Bu Sauzern gibridiziyalashda genlarni klonlashtirishda xalaqit beradi.
Hujayra maydalangandan so‘ng sentrifuga yordamida maydalangan hujayra membranalari va oqsillar denaturatsiya qilinib, cho‘ktiriladi. Buning uchun xloroform-fenol-izoamil spirti aralashmasi ishlatiladi.
Ko‘p miqdordagi DNK ni tozalash zarur bo‘lsa seziy xloridning suzish zichligida ultratsentrifugalash usulida maqsadga erishish mumkin. DNK dializ yordamida tuzlardan tozalab olinadi va etil spirtida cho‘ktiriladi. SHu bosqichda DNK ni RNK dan va boshqa ortiqcha narsalardan tozalab olinadi va TE buferida eritilib spektrofotometrda miqdori o‘lchanadi, so‘ng agarozali gel elektroforezi yordamida tozaligi aniqlanadi.