O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Daryo sistemasining shakl va o‘lcham ko‘rsatkichlari. 
Daryolar 
uzunligi, irmoqlari soni, ularning yer yuzasida joylashish shakli va boshqa 
ko‘pgina belgilari bilan bir-biridan farq qiladi. Mazkur farqlarni daryo 
sistemasining quyidagi morfologik va morfometrik, ya’ni shakl va o‘lcham 
ko‘rsatkichlarini solishtirish orqali aniqlash mumkin: 
- bosh daryo va uning uzunligi; 
- irmoqlar va ularning uzunliklari; 
- daryoning egriligi; 
- daryo tarmoqlarining zichligi; 

---

100 
- daryo yoki uning ma’lum qismining nishabligi. 
Bosh daryo uzunligi
 
(L)
uning boshlanishidan quyilish joyigacha 
bo‘lgan masofa bilan aniqlanadi.
Irmoqlarning uzunliklari 
)
,...,
,
(
2
1
n



ham bosh daryo uzunligi 
kabi aniqlanadi. Lekin bunda dastlab irmoqlar tartibini belgilab olish zarur. 
Daryoning egriligi
 
egrilik koeffitsiyenti
 
bilan ifodalanadi. 
Egrilik 
koeffitsiyenti deb, daryoning boshlanish va quyilish nuqtalarini 
tutashtiruvchi to‘g‘ri chiziq uzunligining daryoning haqiqiy uzunligiga 
nisbatiga aytiladi
(10.1-rasm), ya’ni 
,
L
К
АВ
э


bu yerda: 
АВ

- daryoning boshlanish (A) va quyilish (V) nuqtalarini 
tutashtiruvchi to‘g‘ri chiziqning uzunligi, L - daryoning uzunligi. Egrilik 
koeffitsiyenti birdan kichik, ya’ni K
e
< 1,0 bo‘lib, o‘lcham birligiga ega 
emas. 
Daryo 
tarmoqlarining 
zichligini
 
ifodalash 
uchun 
daryo 
tarmoqlarining