O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi mirzo ulug„bek nomidagi o„zbekiston milliy universiteti

Toksiklik, zaharlilik
– ba‘zi bir kimyovy birikmalarning 
organizmlarga zararli, hatto o‗limga olib kelivchi ta‘sir ko‗rsatish 
xususiyati. 
Trofik zanjir (ozuqa zanjiri, oziqlanish zanjiri)
[yun. ―trophe‖ – 
ozuqa] – organizmlarning ekotizmdagi modda va energiyaning 
o‗zgarishini amalga oshiruvchi o‗zaro munosabatlari; ozuqa – istemolchi 
munosabatlari orqali bir biri bilan bog‗liq bo‗lgan turlar guruhlari (yani 
har bir to‗plam o‗zidan keying to‗plam uchun ozuqa bo‗lib xizmat 
qiladigan zanjir). 
Tuproq tanazzuli
– tuproqning biota yashash muhiti sifatida, 
hamda tabiiy yoki antropogen ta‘sirlar natijasida tuproq unumdorligi , 
uning xususiyatlarining muttasil yomonlashishi. 
Tuproqning kuchsizlanishi
– tuproqdan nooqilona foydalanish 
yoki tuproq mahsuldorligini pasayishiga olib keluvchi tabiiy rivojlanish 
jarayoni natijasida tuproq tarkibidagi ozuqa moddalarining kamayib 
ketishi. 
Tuproqning ifloslanish darajasi
– tuproqdagi iflosliantiruvchi 
modda miqdorining uning maksimum ruxsat etish darajasi qiymatiga 
nisbati. 
Tuproqning sho
‗
rlanishi
– asosan grunt suvlarining bug‗lanishi, 
o‗zak 
jinslarining 
sho‗rligi 
bilan 
tuproqda 
erigan 
tuzlarning 
to‗planishishini (sho‗rxoklanishini) keltirib chiqaradigan jarayon. 
Turlar xilma-xilligi indeksi
– turlar miqdori va biron bir 
ko‗rsatkich (soni, biomassasi, mahsuldorligi va boshqalar) o‗rtasidagi 
nisbat. 
Urbanizatsiya
- shaharlarning o‗sishi va rivojlanishi, shahar aholisi 
mavqesining mamlakat, hudud, jahon miqyosida o‗sishi. 
Fauna
[lot. ―fauna‖ – qadimgi Rim mifologiyasida dala va 
о‗rmonlar hukmdori, chorvalar homiysi] – muyyan hududda yashagan 
(yoki yashashayotgan) barcha hayvon turlarining evolyutsiya jarayonida 
tarixan shakllangan majmuasi. Hayvonot olamining iborasi bilan bir xil 
ma‘noni anglatadi. 
Fitosenoz 
[yun. ―phyton‖ – o‗simlik va ―koinos‖ – umumiy] – yer 
yuzasining bir turdagi hududini egallagan, muayyan tarkib, tuzilish, 
bichim hamda o‗simliklarning bir-biriga bo‗lgani kabi, ularni o‗rab turgan 

---

154 
muhit bilan munosabatlarni ifodalaydigan (tavsiflaydigan) o‗simliklar 
majmui. 
Flora 
– muyyan hududni egallagan barcha o‗simlik turlarining 
tarixan tarkib topgan va rivojlanib kelayotgan guruhi. Atama o‗simlik 
to‗plami va o‗simliklar qoplamalari atamalari bilan bir xil ma‘noni 
anglatadi. 
Fotosintez 
[yun. ―photos‖ – yoro‗g‗lik va ―synthesis‖ – birlashish] 
– yashil o‗tlar, suv o‗tlari va ayrim mikroorganizmlar to‗qimalarida
yorug‗lik ta‘siri ostida uglekislota va suvdan organik moddalarning hosil 
bo‗lishi va kislorodning ajralib chiqishi. 
Cho„llashish
– cho‗llarning (sahroning) qo‗shni hududlar hisobiga 
kengayishi. Ch. ham tabiiy shartlar evaziga ham tabiatga bo‗lgan 
antropogen ta‘siri oqibatida sodir bo‗ladi.