O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

kommutator orqali to‘liq ulangan topologiya yoki NxN topologiya. 
Topologiya N+1 topologiya 
maʼlumotni saqlashning har bir qurilmasini (disk 
massivi) ikkita klaster uzeliga ulashni nazarda tutadi, bunda bitta zaxira serveri 
maʼlumotlarni saqlashning barcha qurilmalariga ulanadi. U zaxira vazifasini 
bajaradi. Ushbu topologiya faol uzellarga yuklamani kamaytirishga yordam beradi 
va bironta uzel ishlamay qolganda uning yuklamasi zaxira serverga yuklanadi. Bitta 
zaxira server aktiv uzellarning xohlagan bittasi ishdan chiqsa, klasterni ishdan 
chiqishga bardoshliligini taʼminlaydi. 
Juftlik klasterlar topologiyasi
da uzellar juft-juft bo‘lib guruhlangan, 
maʼlumotlarni saqlash qurilmalari juftlikning ikkala uzeliga biriktirilgan va har bir 
uzel juftlikdagi barcha saqlash qurilmalariga (disk massivlariga) murojaat qilish 
huquqiga ega. Shunday qilib, ishdan chiqishga bardoshlik juftlik klasterida 
saqlanadi. 
NxN topologiya
serverga va maʼlumotlarni saqlash qurilmalari kommutator 
orqali o‘zaro to‘liq ulangan bo‘ladi. Bu esa ulanishlarga bog‘liq bo‘lmagan holda 
maʼlumot saqlash qurilmalarini va serverlarni ko‘paytirish imkonini beradi. Ushbu 
topologiyada biron bir uzel ishdan chiqsa yuklama aktiv uzellar orasida 
taqsimlanadi, bu esa ishdan chiqishga bardoshlikni oshiradi. 

---

127 
Nazorat savollari 
1.
Nosozlikka bardoshli klasterlarni ishlash prinsipini yoritib bering. 
2.
Yuklama balansini boshqaruvchi klasterlarni ishlash prinsipini yoritib 
bering. 
3.
Hisoblash klasterlarini ishlash prinsipini yoritib bering. 
4.
Taqsimlangan hisoblashlar tizimini ishlash prinsipini yoritib bering. 
5.
Qanday klasterlar topologiyalari mavjud? 
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar 
1-topshiriq. 
Vmware Workstation dasturi yordamida FreeNAS Server 
dasturini virtual kom pyuterini yarating. Boshlang‘ich sozlamalarini so‘ngra tarmoq 
sozlamalarini to‘g‘irlang va iSCSI disklarini sozlamalarini amalga oshiring.