O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

12.2.
 
Klaster turlari 
Odatda klasterlar quyidagi turlarga ajratiladi: 

nosozlikka bardoshli klasterlar (High-availability clusters, HA, yuqori 
foydalanuvchanlik darajasidagi klasterlar); 

yuklama balansini boshqaruvchi klasterlar; 

hisoblash klasterlari (yuqori samarali hisoblash klasterlari, HPC); 

taqsimlangan hisoblash tizimlari. 
12.2.1. Nosozlikka bardoshli klasterlar 
Nosozlikka bardoshli klasterlar (12.1-rasm). 
Ular HA qisqartmasi bilan 
belgilanadi. Ular klaster tomonidan taqdim etiladigan xizmatlarning yuqori darajada 
doimiy foydalanuvchanligini taʼminlash uchun yaratiladi. Klasterdagi uzellarning 
sonining ko‘pligi bir yoki bir nechta server ishdan chiqqan taqdirda ham xizmat 
ko‘rsatilishini kafolatlaydi. Uzellarning eng kam soni ikkita. Bunday klasterlarni 
yaratish uchun ko‘plab dasturiy yеchimlar yaratilgan. 

---

121 
External LAN
Server 1
Server 2
Mantiqiy 
Server
LAN 1
LAN 2
SAN 1
SAN 2
Disk 1
Disk 2
12.1-rasm. Nosozlikka bardoshli klaster 
Nosozlikka bardoshli klasterlar va tizimlari uchta asosiy turga bo‘linadi: 

“Sovuq zaxira bilan” yoki aktiv/passiv.
Aktiv uzel so‘rovlarni bajaradi, 
passiv esa uning ishdan chiqishini kutib turadi va u sodir bo‘lganda ishlay boshlaydi. 
Masalan: zaxira tarmoq ulanishlari. 

“Issiq zaxira bilan” yoki aktiv/aktiv.
Barcha uzellar so‘rovlarni 
bajaradilar, agar bitta uzel ishdan chiqsa, yuklama qolgan uzellar o‘rtasida 
taqsimlanadi. Masalan: Microsoft Cluster Server. Ochiq kodli OpenMosix loyihasi. 

Ko‘p modullilik.
Oddiy klaster tizimni ishlatish imkoni bo‘lmagan 
holatlarda qo‘llaniladi. Barcha uzellar bir vaqtning o‘zida aynan bitta so‘rovni 
bajaradilar (yoki uning qismlari, ammo biron bir uzel ishlamay qolsa ham natijaga 

---

122 
erishish mumkin), qaysi uzel so‘rovni bajarib tugatsa, uning natijasi olinadi, qolgan 
uzellarning natijasi inkor qilinadi. Bu aytilgan vaqtda kerakli natijani olish imkonini 
beradi, hattoki biron bir uzel ishdan chiqqan taqdirda ham. Turli uzellarning 
natijalari har doim bir xil bo‘lishini taʼminlash kerak (yoki farqlar keyingi ishlarga 
taʼsir qilmasligi kafolatlanadi). Masalan: RAID texnologiyasi. 
12.2.2. Yuklama balansini boshqaruvchi klasterlar