O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

1.2-rasm. O‘ralgan juftlik kabeli tuzilishi, 1-elektr signal o‘tkazuvchi sim, 2- izolyatsiya, 
polietilen, 3-ekran, 4-tashqi qobiq, nurni stabillashtiruvchi polietilen. 
Tarmoqlarni qurish uchun quyidagi kabel turlari qo‘llaniladi: 
UTP (unshielded twisted pair)
– himoyalanmagan o‘ralgan juftlik – o‘ralgan 
juftliklar ekranlanmagan; 
FTP (Foiled Twisted Pair) – 
folga bilan o‘ralgan juftlik – umumiy folgali 
ekranga ega, ammo har bir juftda individual ekran mavjud emas; 
STP (shielded twisted pair) – 
himoyalangan o‘ralgan juftlik – har bir juftning 
o‘z ekrani bor. 
Bundan tashqari 
koaksial va optik tolali
kabellar ham qo‘llaniladi (1.3-rasmga 
qarang). Koaksial kabellar dastlab qo‘llanilgan tarmoq kabellari hisoblanadi, 
hozirda ular kompyuter tarmoqlarini tashkil etishda deyarli qo‘llanilmaydi, tezligi 
va samaradorligi juda past. 

---

13 
1.3-rasm. Koaksial kabel (1 – ichki o‘tkazgich, 2 – izolyatsiya (polietilen), 3 – tashqi 
o‘tkazgich (ekran), 4 – g‘ilof (yorug‘lik taʼsirini bartaraf etadigan polietilen)) 
Optik tolali kabel izolyatsiya qoplamaga joylashtirilgan, yorug‘lik nurini 
o‘tkazuvchi, qalinligi bir necha mikron bo‘lgan kvars shishasidan tayyorlangan 
tolalardan tashkil topgan (1.4-rasm). 
1.4-rasm. Optik tolali kabel 

---

14 
Simsiz tarmoq texnologiyalari kompyuter tarmoqlarining barcha turlarida 
qo‘llaniladi: WAN-da sunʼiy yo‘ldosh, MAN-da 3g, LTE, 5g, WiMAX 
texnologiyalari, LAN-da Wi-Fi texnologiyalari, PAN-da bluetooth texnologiyalari 
orqali axborotni uzatish amalga oshiriladi. Simsiz tarmoq kartalari simsiz lokal 
tarmoqlarni qurish uchun qo‘llaniladi. Simli tarmoqlarda tarmoq kartasiga tarmoq 
kabeli ulanadi (1.5-rasmga qarang). U kompyuterdan maʼlumotlarni tarmoqqa 
uzatish va qabul qilib olish vazifasini bajaradi.
A) 
B) 
C)