O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

SMTP, POP3 va IMAP proksi-serverlari
elektron pochta xabarlarini 
yuborish va qabul qilish uchun ishlatiladi; 

HTTP va HTTPS proksi-serverlari
Internetda veb saytlarni ko‘rish uchun 
mo‘ljallangan; 

Socks proksi-serveri
so‘rovlarni resurs serveriga mijoz nomidan uzatadi, 
shuning uchun u eng anonim protokol hisoblanadi. 
HTTP proksi 
HTTP proksi – eng keng tarqalgan proksi turi. Asosiy maqsad – TCP protokoli 
yordamida brauzerlar va boshqa dasturlarning ishini tashkil etish. Standart portlar 
80, 8080, 3128. HTTP proksi-serverda so‘rovlar ochiq yaʼni shifrlanmagn shaklda 
uzatiladi, shuning uchun maxfiylikni taʼminlay olmaydi. 
 
HTTPS proksi 
HTTPS proksi-serveri aslida HTTP proksi-serveridir, bu holda "S" harfi 
xavfsiz SSL ulanishini qo‘lla-quvvatlanishini anglatadi. Bu proksi-serverlar shaxslar 
maxfiy maʼlumotlarni (masalan, login/parol, plastik karta raqamlari) uzatish zarur 
bo‘lganda ishlatiladi. Standart portlar 80, 8080, 3128. 
Shaxsiy maʼlumotlarning xavfsizligi uchun HTTPS protokoli qo‘llaniladi, u 
barcha uzatiladigan trafikni kriptografik algoritm bilan shifrlaydi. 
POP3, SMTP, IMAP, NNTP protokollari trafigini ham HTTPS proksi-
serveridan foydalanib uzatish mumkin.
 
Socks proksi 
Bugungi kunda Socks proksilar – bu eng zamonaviy axborot uzatish protokoli. 
Ushbu protokol Deyv Koblas tomonidan ishlab chiqilgan. 
Socks protokoli proksini to‘g‘ridan-to‘g‘ri qo‘llab-quvvatlamaydigan 
dasturlar uchun mo‘ljallangan. Standart portlar 1080, 1081. 
Hozirda protokolning 2 ta versiyasi mavjud: 

Socks 4 faqat TCP ulanishlarini qo‘llab-quvvatlaydi; 

---

187 

Socks 5 TCP, UDP, login va parol asosida autentifikatsiya qilish va DNS 
so‘rovlarini qo‘llab-quvvatlaydi. 
Socks proksi HTTP sarlavhalarini o‘zgartirmaydi. Socks proksi-server 
maʼlumotni o‘zining nomidan uzatadi. Shuning uchun, barcha Socks serverlari 
anonimdir. 
Socks proksi mijozning IP adresi haqidagi maʼlumotni uzatmaydi. Veb-sayt 
proksi-serverdan foydalanilayotganini aniqlay olmaydi. Veb-sayt mijozning haqiqiy 
IP adrsini emas, balki proksi-serverning IP adresini ko‘radi. 
Socks proksi HTTP, HTTPS, FTP kabi barcha protokollarni qo‘llab-
quvvatlaydi.