O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

16.3.
 
L2F va L2TP protokollari 
OSI modelining kanal pog‘onasida xavfsiz virtual tarmoqlarni yaratish uchun 
Cisco Systems kompaniyasi PPTP protokoliga muqobil sifatida L2F (Layer-2 
Forwarding) protokolini ishlab chiqdi. PPTP bilan taqqoslaganda, L2F protokoli har 
xil tarmoq protokollarini qo‘llab-quvvatlashi bilan ajralib turardi va Internet 
provayderlarga foydalanish uchun qulay edi. Masofadagi foydalanuvchining 
kompyuteri va Internet provayder serveri o‘rtasidagi aloqani tashkil qilish uchun 
L2F protokoli PPP, SLIP va boshqa protokollaridan foydalanishga imkon beradi. 
Biroq L2F protokolida quyidagi kamchiliklar mavjud edi: 

L2F protokolida IP protokoli uchun 2 ta tomon (dastlabki foydalanuvchi va 
server) o‘rtasida kriptohimoyalangan xavfsiz tunnelni yaratish nazarda tutilmagan; 

virtual xavfsiz kanal faqat Internet provayderning serveri va lokal 
tarmoqning chegaradagi marshrutizatori o‘rtasida yaratilishi mumkin. 
L2TP (Layer-2 Tunneling Protocol) protokoli IETF (Internet Engineering 
Task Force) tomonidan Microsoft va Cisco Systems yordamida ishlab chiqilgan. 
L2TP har qanday tarmoqlarda PPP trafigini xavfsiz tunnellashtirish protokoli 
sifatida ishlab chiqilgan. Bu protokol ustida ishlash PPTP va L2F protokollari 
asosida olib borildi va natijada u asl protokollarning afzalliklarini o‘z ichiga oladi. 
PPTP protokolidan farqli o‘laroq, L2TP protokoli IP protokoliga bog‘liq 
emas, shuning uchun uni ATM (Asynchronous Transfer Mode) va Frame Relay kabi 
tarmoqlarda ishlatish mumkin. L2TP protokoliga maʼlumot oqimini boshqarish kabi 
muhim funktsiya qo‘shilgan. L2TP protokoliga PPTP protokolida mavjud 
bo‘lmagan bir qator xavfsizlik funksiyalari qo‘shiladi, jumladan, IPSec 

---

172 
protokolining AH va ESP protokollari bilan ishlash qobiliyati. L2TP protokoli 
arxitekturasi 16.5-rasmda ko‘rsatilgan.
L2TP 
protokoli
PPTP 
protokoli
AH protokoli
ESP protokoli
Autentifikasiya 
protokollari
Shifrlash 
algoritmlari
DOI 
interpritasiya 
domeni
Kalitlarni 
boshqarish