O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

13.7.
 
Ekranlovchi marshrutizator 
Ekranlovchi marshrutizator paketli filtr deb ham nomlanadi. Paketlarini 
filtrlaydi, ichki va tashqi tarmoqlar o‘rtasida aloqani taʼminlaydi. U OSI modelining 
tarmoq va transport pog‘onasida ishlaydi. 
Paketni o‘tkazib yuborish yoki to‘xtatib qolish to‘g‘risida qaror har bir paket 
uchun mustaqil ravishda, belgilangan filtrlash qoidalariga asoslanib qabul qilinadi. 
Qaror qabul qilish uchun tarmoq va transport pog‘onasi paketlarining sarlavhalari 
tahlil qilinadi (10.6-rasm). 
Ekranlovchi 
marshrutizator
paketlarni IP, TCP, 
UDP sarlavhalari 
bo‘yicha filtrlash
Ochiq tashqi tarmoq
Yopiq ichki tarmoq
13.6-rasm. Paket filtrining ishlash sxemasi
 
Har bir paketning IP, TCP, UDP sarlavhalarining tahlil qilinadigan 
parametrlari sifatida quyidagilar bo‘lishi mumkin: 

yuboruvchining adresi; 

qabul qiluvchining adresi; 

paket turi; 

paketning fragmentasiyasi belgisi; 

yuboruvchining port raqami; 

---

136 

qabul qiluvchining port raqami. 
Dastlabki 4 ta parametr paketning IP-sarlavhasiga, keyingilari esa TCP yoki 
UDP-ga tegishli. Yuboruvchi va qabul qiluvchining adreslari IP-adreslardir.
Paket turi maydonida tarmoq pog‘onasiga mos keladigan ICMP protokoli 
kodi yoki transport pog‘onasi protokoli (TCP yoki UDP) kodi bo‘ladi. 
Paketlarning fragmentasiyasi belgisi IP-paketlarning bo‘laklangan yoki 
yo‘qligini aniqlaydi. Agar tahlil qilingan paket uchun fragmentasiya belgisi 
o‘rnatilgan bo‘lsa, unda ushbu paket bo‘laklangan IP-paketning qismi hisoblanadi. 
Yuboruvchi va qabul qiluvchining port raqamlari TCP yoki UDP drayveri 
tomonidan yuborilgan har bir xabarlar paketiga qo‘shiladi, yuboruvchi va qabul 
qiluvchi dasturlarni identifikatsiyalaydi. 
Paket filtrlari ham apparat, ham dasturiy skaklda amalga oshirilishi mumkin. 
Paket filtri sifatida kiruvchi va chiquvchi paketlarni filtrlaydigan tarzda sozlangan 
oddiy marshrutizator yoki serverda ishlaydigan dasturdan foydalanish mumkin. 
Zamonaviy marshrutizatorlar, xususan Cisco va Bay Networks, har bir port bilan 
o‘nlab qoidalarni bog‘lash hamda kirish va chiqishda paketlarni filtrlashga imkon 
beradi. 
Paket filtrlari bir qator afzalliklarga ega bo‘lishiga qaramay, jiddiy 
kamchiliklardan xoli emas. Ular yuqori darajadagi xavfsizlikni taʼminlamaydilar, 
chunki ular faqat paketlar sarlavhalarini tekshiradi va ko‘plab zaruriy xavfsizlik 
funksiyalarini qo‘llab-quvvatlamaydi. Masalan: uzelni autentifikatsiya qilish, 
xabarlar paketlarini shifrlash, ularning yaxlitligi va haqiqiyligini tekshirish.
Paket filtrlari yuboruvchi adreslarini qalbakilashtirish va xabar paketlari 
tarkibini buzish kabi umumiy tarmoq hujumlariga qarshi himoyasiz. Biroq 
marshrutizatorlarning ishlash qulayligi, tez ishlashi, dasturiy taʼminot uchun 
shaffofligi va arzonligi kabi afzalliklari ularni keng qo‘llanilishiga sabab bo‘lmoqda. 
Bundan tashqari, ular deyarli barcha zamonaviy tarmoqlararo ekranlarning tarkibiy 
qismidir. 

---

137