Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi mirzo ulugʻbek nomidagi oʻzbekiston milliy universitetining jizzax filiali

Oʻquvchilarga u yoki bu harakatlarni bajarish imkoniyatlari (“uddalayman”)ni baholabgina qolmay, balki bu harakatlarni bajarish xohishlari (“xohlayman”) va hattoki bunday harakatlarni bajarishning zarurligini baholashi tavsiya qilish tarzda kengaytiriladi. Oʻquvchining har bir mehnat harakatlarini psixolog oʻqigandan keyin javoblar varaqasining uchta ustunchasida 0 dan 10 ballga boʻlgan shkaladan foydalanib muvofiq keladigan oʻzini oʻzi baholash qoʻyiladi. Afsuski, yakuniy jamlanmaga kelish uchun, xususan, metodikadagi oʻzini oʻzi baholashni anqilash uchun oʻquvchilarning qobiliyatlariga bogʻliq namunaviy meʼyorlar taqdim etiladi («Namunaviy meʼyorlar” javdaliga qaralsin). Biroq xohish-istaklari boʻyicha psixolog oʻzining mintaqasi uchun shunday meʼyorlar olishi mumkin (Bunday meʼyorlarni olish uchun quyidagi qoʻllanmalarni tavsiya etiladi: Slovar-spravochnik po psixologicheskoy diagnostike. Burlachuk L.F., Morozov S.M. Kiyev: Naukova dumka, 1989; Obщaya psixodiagnostika / Pod red. A.A. Bodaleva, V.V. Stolina. M.: Izd-vo MGU, 1987.)

11-mavzu. Psixologik tadqiqotlarni kompyuterlashtirish
Psixik hodisalarni rasmylashtirish tarixi.
Reja:
1. Kasbiy faoliyatni individual va guruhiy oʻrganish.
2. Tekshiriluvchilar xulq-atvorini psixografalogik tahlili.
3. MMPI metodikasi. Ch.Osgudning semantik differensial metodikasi
yordamida individual ongni oʻrganish.

1. 
   Psixik hodislarni oʻrganishda ularning ishonchli va xolisona diagnostika qilish uchun eng maqbul yoʻllardan biri ularning avtomatlashtirishdan iborat. Shu boisdan ham bugungi kun tadqiqotlarida psixologik oʻlchash ishlarida samaradorlikni oshirish va psixologik maʼlumotlarni qayta ishlashdagi ortiqcha zshriqishlarni bartaraf etishda metodiklarni avtomatlashtirshga alohida eʼtibor qaratish lozimdir. Bu esa psixodiagnostikada turli xil kompyuter texnologiyalarini jadal tatbiq etishga olib kelmoqda.
   
2. 
   Psixodiagnostikada dasturiy taʼminoni kiritish zamonaviy andoza sifatida emas, balki psixologik tadqiqotlardagi koʻp oʻlchovli ishlarni kompyuter yordamida tezkorlik bilan hal etishga, inson psixikasini dinamik va atroflicha oʻrganish qobiliyatiga ega boʻlish uchun unga zarurat bor. Psixologik testlarni dasturiy taʼminoti blankali metodlardan oʻzining afzalligini amaliyotda koʻrsatmoqda. Shunday boʻlsa-da, A.Anastazi va S.Urbinalarning qayd etishicha unda ham bir qatori kamchiliklar va farqlar mavjud ekan. Shunga qaramay ular testologiyani qisqa vaqt ichida zabt etmoqda. Oxirgi paytlarda taʼlim sohasida kompyuter psixologiyasi ham, kompyuter psixodiagnostikasi kurslari ham oʻqitilmoqda. Koʻp hollarda psixologlar kompyuter sohasida tayyoolanayotgan testlar va ularning tahlillariga, ularning psixologik xulosalariga ishonib qolmoqdalar. O.K. Tixomirov va L.N.Babinlar kompyuterlashtirish sharoitida inson faoliyatining xususiyatlarining namoyon boʻlishi yoki oʻzgarishi haqida ham soʻz yuritmoqda. Hamma oʻrtasida “sunʼiy intellekt”, “xotira mashina”, “kompyuter tafakkur” va boshqa tushunchalari urfga aylanmoqda. EHM insonning sherigi, butun jahon kompyuter tormogʻining shakllanganligi esa uning almashtirib boʻlmas “oʻqituvchi” va hattoki virtual muhit yaratilganligi toʻgʻrisida soʻz yuritmoqda.
   
3. 
   Sunʼiy intellekt muammosining tarixiy ildizlari ikki nazariy yoʻnalish asosida paydo boʻlganligini qayd etadi. Birinchidan, insonning aqliy faoliyatining alohida funksiyalarini amalga oshirisha qobiliyatli “oʻylovchi mashina” yaratish haqidagi qarashlar; ikkinchidan esa inson tafakkuri mazmunini matematik va rasmiy-mantiqiy operatsiyalariga tortishiga asoslangan sunʼiy intellekt gʻoyasi bilan bogʻliqdir.