O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

Populatsion konsepsiya
Irqshunoslikda populyasion konsepsiya juda ahamiyatli xisoblanadi. Unga 
ko‘ra irq – bu popolyasiyalar majmuidir. Aniq bir insondi u yoki bu irqga 
mansubligini individual xususiyatiga ko‘ra emas u yoki bu populyasion 
omillarga tegishligiga qarab turlanadi.
Irqiy belgilar avloddan-avlodga kompleks tarzda meros bo‘lib ham o‘tmasligi 
mumkin. Juda ko‘lab evolyusion va populyasion jararonlar tufali irqiy belgilar 
noaniq bo‘lib borishi ham mumkin.
Ba'zida irqlar bir bir biridan juda farq qiladi ularni adashtirib yuborish 
mumkinmasdek tuyuladi. Lekin bunday emas. To‘g‘ri Markaziy Afrika 
pigmeylarini Tibet aholisidan farqlash mumkin, lekin Kong ova Mekongada 
juda o‘xshash odamlarni uchratish mumkin. Turli xil geografik sharoitlardagi 
odamlarni o‘rganib ularda ba'zi bir irqiy belgilarda o‘xshashlik borligini 
aniqlash mumkin.

---

106 
 

Paleolit davri yakunida (taxminan 15 ming yil oldin) yerdagi odamlarning 
umumiy soni taxminan 3 mln. atrofida bo‘lgan. 

4-5 ming yil avval yerdagi aholi taxminan 25 mln kishiga ko‘paygan.

ikki ming yil oldin yer yuzi aholisi 150-200 mln. kishiga yetgan. 
Arxeolog va paleontolog mutaxassislarning fikrlaricha, bu davrda asosiy 
aholining 70% Osiyoda yashagan. 

Milodiy eraning oxirgi XIX asri mobaynida yer shari aholisi 10 marta 
ko‘paygan . 

1500 - yildan 1750 - yilgacha aholi soni taxminan 300 mln. kishiga 
ko‘paygan bo‘lsa, 1750 - yidan 1900 - yilgacha 910 mln.ga ko‘paygan. 
Aholi sonining intensiv o‘sib borish jarayoni 19-asrning ikkinchi yarmiga 
taalluqli bo‘lib, bu davrda odamlarning o‘rtacha yashash yoshi oshgan. 

yer shari aholisi notekis joylashgan bo‘lib, 70 foiz aholi quruqlikning 
atiga 7 foizidagina istiqomat qiladi.
Sharqiy yarmi sharda 80 foiz va janubiy yarim sharda esa 20,0 foiz aholi 
yashaydi 

---

107