O'zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug’bek nomidagi



Download 17,4 Kb.
bet4/5
Sana26.02.2022
Hajmi17,4 Kb.
#469872
1   2   3   4   5
Bog'liq
Turdiyev Inomjon harbiy san\'at tarixi mustaqil ish

Жанг тактикаси.
Махоратли жангчиларнинг жанговарлик кобилияти ўз даври учун етарлича даражада юқори бўлган. Улар деярли тинимсиз жангу жадаллар олиб борар, бутун атрофида душманлар ўраб олган бўлишларига карамай, турли кабилаларнинг каршиликларини курол кучи билан бартараф этиб, Узок Шарк ва Урта Осиёгача бўлган узок масофали юришларни амалга оширар эдилар1"7. Хитой йилномаларида хам кайд этилишича, «турли давлатларнинг хаммаси унга (Турк хоконлигига) бўйсунган. Камондозлари 1 миллиондан ортикрок эди. Шимолий ажиабийлар (яъни хитойлик бўлмаганлар) ҳеч качон бундай куч-кудратга эга бўлишмаган эди»||,к. Хоконликда мавжуд анъаналарга кўра, ҳукмдорлар кўшин жанговарлигини ошириш учун бир катор тадбирларни амалга оширганлар. Жумладан, VII асрнинг ярмига мансуб хитой йилномаларида кайд этилишича, хукмдорлар «доимий равишда жанг килиш, киличбозлик ва ўк-ёй отиш машкларини амалга оширар, овга чикардилар». Турк хоконлигининг харбий санъати учун Марказий Осиё чорвадорлари анъанаси каби от билан жанг килиш усули хос эди. Ҳужумни аввал камондан маълум масофада туриб ўк узиш билан бошлаб беришган. Бу вазифани асосан ўқ-ёй билан куролланган енгил отлик отрядлар бажаришган. Жангнинг хал килувчи палласида эса урушга огир куролли отликлар кирган. Улар душманга зич сафга тизилган холда найзалар билан хужум килишган. Шу тарика улар душманни якин масофада туриб жанг килишга мажбур килишган. Бун дай хужум эса фойда бериб, душман бардош беролмай, кўп ўтмай чекинган. Зирхли отликлар эса хужумда давом этиб, душманни батамом яксон килиш билан жангни якунлашган. Диккатга сазовор жихати шуки, хоконлик кўшинлари душманни охиригача таъкиб килиб бориб, уни бутунлай яксон килмагунларича тинчишмас эди. Масалан, жуан-жуанларни улар то Европага кадар таъкиб килиб боришган109. Ёрдамчи ииёда отрядларнинг жангдаги иштироки эса аралаш жанг усулидан фойдаланилганда кўл келган. Яъни, душманнинг ҳужумини ўк-ёй билан карши олишда уларнинг нафи теккан"0. Вазият такозо этганида баъзи турк отрядлари душманга турли тарафдан хужум килган холда мустакил ҳаракат килишган. Византиялик харбий мутахассис Маврикий (VII аср биринчи ярми) ўзининг «Стратегикон» номли асарида туркларнинг тактик усулларини шундай тасвирлайди: «Энди турклар ва аварлар хам жанговар тартибда жойлашишади... Улар жанговар кўшинни римликлар (византияликлар назарда тутилмокда) ва форсларга ўхшаб бир чизик бўйлаб жойлаштири шмайди» " 1. Хоконликда хабарлашув, яъни ўзаро алока боглаш хам йўлга қўйилган бўлиб, душманга қаршн режалаштирилган харбий фаолият ўзаро хат-хабарлашувлар оркали амалга оширилган. Шундай мазмундаги ёзишмалар Сугдий ва бактрий тилли хужжатлар орасида сакланиб колган112. Хатлар Сугд, Тохористон ёки Кобулистон хукмдорларига тегишли бўлиб, уларнинг баъзиларида хокон томонидан «топширик келганлиги» ёки «ёрлиқ юборилганлиги», ё бўлмаса, ушбу хукмдорликларнинг арабларга карши харбий ёрдам сўраб, хоқонга хат оркали мурожаат килишганидан далолат беради.



Download 17,4 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish