O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

 
 FONETIK O'ZGARISHLARNING
BOSHQA TURLARI 
 

---

- 45 - 
Assimilatsiya natijasida nutq tovushlari o'rtasidagi farqlar yo'qolib, ular 
bir yoki bir necha belgilari bilan o'xshash bo'ladi yoki uyg'unlashadi. Biroq bu 
hodisaga aksincha bo'lgan tovushlarning o'zaro ta'siri ham borki, bunda 
tovushlarning o'xshashlik xususiyati yo'qoladi. Agar so'zdagi ikki bir - biriga 
o'xshash tovushlardan biri o'zgarib, natijada ular biror artikulyatsion-akustik 
belgisi yoki bir necha belgilari bilan farqlanib qolsa, 
dissimilatsiya 
(lotincha 
dis-
similatio
– «o'xshamaslik») deyiladi. Masalan, rus va o'zbek og'zaki nutqida dis-
similatsiya ko'p uchraydi: tumba (tunba), Tambov (tanbov), tramvay (tranvay), 
kombayn (konbayn), djemper (djenper), ambar (anbar).
1
Ingliz tilida marble – 
«mramor» so'zi fransuz tilidagi marbre – so'zidan kelib chiqqan bo'lib, so'z oxir-
idagi (r) tovushi dissimilatsiya natijasida (l) ga ko'chgan.
Metateza 
(yoki inversiya) hodisasi tovushlar yoki bo'g'inlarning so'z tar-
kibida o'zaro o'rin almashishi bilan izoxlanadi. Ba'zan so'zda yonma-yon kelgan 
tovushlarning o'zaro o'rin almashinuvi