O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi mirzo ulug'bek nomidagi o'zbekiston milliy universiteti

miqdor 
belgisi 
deb ataladi va bu belgi talaffuz vaqti bilan o'lchanadi. Akustik jihatdan 
cho'ziq, yarim cho'ziq, qisqa va juda qisqa unlilarni farqlash mumkin. Cho'ziq va 
qisqa unlilar ingliz, nemis, fransuz va boshqa tillarda bor. (Cho'ziqlik belgisi 
tovushning transkripsiya belgisidan keyin (:) bilan beriladi.) O'zbek va rus tillar-
ida tovushlarning cho'ziq va qisqa talaffuzi so'zlarning ma'nolarini o'zgar-
tirmaydi. Biroq tovushlarni cho'ziq talaffuz qilish gapiruvchining ekspressiv 
(his-hayajon) vositasi sifatida ishlatiladi. Odatda cho'ziq unlilar kuchli va qisqa 
unlilar kuchsiz talaffuz qilinadi.
Unli tovushlarning monoftonglar, diftongoidlar (yoki diftonglashgan unlilar) 
va diftonglarga bo'linadi. Turg'un talaffuzga ega bo'lgan unlilar 
monoftonglar 
(lo-
tincha 
monophthong
– «bir tovush» ma'nosida) deyiladi. Artikulyatsiyasi davomida 
turg'un talaffuzga ega bo'lmagan nutq organlari, ayniqsa til va lab bir holatdan 
ikkinchi holatga ko'chuvchi, lekin talaffuzi yaxlit tovushlar 
diftongoidlar 
deb ata-
ladi. Masalan, ingliz tilidagi /i:/, /u:/ unlilari diftongoidlardir. Ikki unli tovushdan 

---

- 27 - 
tashkil topgan va har ikki elementi bir bo'g'inda yoki bir morfemada bo'luvchi, 
talaffuzi davomida nutq organlari bir holatdan ikkinchi holatga ko'chuvchi 
tovushlar 
diftonglar 
deyiladi. Diftonglar ingliz, nemis, fransuz, latish va boshqa til-
larda mavjud. Diftongning birinchi elementi – uning