O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

tadqiqot urinishlari 
va 
tanlash
dan iborat. 
Odam ma’lum faoliyatni bajarishga urinib ko‘radi, uning natijasini nazorat qiladi. 
Samarali harakatlar, o‘zini oqlagan boshqarish aniqlovchilari va usullari asta-sekin 
tanlab olinadi va mustahkamlanadi, samarasiz va o‘zini oqlamaganlari 

---

110 
kuchsizlantiriladi va tanlanadi. Egallanish maqsadida, tushunib olishga tayangan 
va ongli nazorat, hamda tuzatishlar kiritish bilan birga ma’lum harakatlar yoki 
faoliyat turlarini qayta-qayta bajarish 
mashq qilish 
(o‘rganish) deb ataladi. 
Inson faoliyati xususiyatining o‘rganilishi va o‘zgartirilishi bu harakatlarni 
bajarishda uning psixik faoliyati tuzilishidagi o‘zgarishlarni aks ettiradi. Ongli 
nazorat va tuzatishlar bilan hamohang bo‘lgan har bir yangi urinish masala 
amallarini va usullarinigina eslab qolishda aks etmaydi. U, odatda, masalani ko‘rib 
chiqish vositalari, uni echish usullari, faoliyatni boshqarish vositalarining 
o‘zgarishiga olib keladi. Ko‘nikmaning shakllanishida etakchi vosita bo‘lib, nutq 
faoliyati – kuzatiladigan va bajariladigan faoliyatlarning inson tomonidan so‘z 
bilan ifodalanishi, shuningdek, har tomonlama