O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulug‘bek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

 
Nazorat savollari
1.
Gumanistik psixologiyaning asosiy prinsiplari
2.
G.Olportning shaxs nazariyasi. Taniqli AQSH psixologi 
3.
SHaxs tiplari: 

---

245 
4.
A.Maslou shaxs nazariyasi. 
5.
Maslou ehtiyojlar piramidasi. 
6.
K. Rodjersning shaxs nazariyasi. 
7.
Men konsepsiyasi xarakterlovchi jihatlari. 
8.
SHaxs markazlashgan psixoterapiyaning asosiy prinsipi. 
9.
R.Meyining shaxs xislatlari. 

---

246 
5- BOB. SHAXSNING EKZISTENSIAL PSIXOLOGIYASI 
Reja: 
1. Ekzistensial psixologiyada shaxs.
2. V.Frankl: Ekzistensial analiz va logoterapiya nazariyasi. 
3.L.Binsvanger va M.Boss: shaxsning ekzistensial nazariyasi. 
Ekzistensial psixologiyada shaxs 
An’anaviy hayot mazmuni muammolari falsafaning predmeti hisoblanadi. 
Faylasuflar odamning hayoti mazmuni nima va u qanday bo‘lishi kerakligi 
masalasini muhokama qildilar va echimini topishga harakat qildilar. O‘z navbatida 
psixologiya ham fanlari tizimida hayot mazmuniy muammolariga yo‘naltirilgan, 
aniq ta’riflangan, maxsus intizom yo‘q.(bunga o‘xshaganlarning bir qismi biologik 
sababdan tortib g‘oyaviy sababgacha bo‘lgan barcha bosqichlarni ko‘rib 
chiqadigan ruhlanish (motivatsiya) nazariyasini o‘z ichiga oladi). SHuning uchun 
hayot mazmunining muammosi bilan alohida maktab -ekzistensial psixologiya 
shug‘ullanadi."Ekzistensiya" tushunchasining o‘zi, so‘zma-so‘z tarjima qilganda 
“paydo bo‘lish”, “vujudga kelish”,“shakllanish”ma’nolarini anglatadi.Bu butun 
ekzistensializmning mohiyatini nafaqat psixologiya va psixoterapiyada, balki 
falsafa, san’at, adabiyot va hokazolarda ham aniq aks ettiradi. Unda odam 
psixodinamik mexanizmlari, xulq-atvor shakli, tabiiy va shaxsiy sifatlarining statik 
to‘plami sifatida emas, balki doim bor bo‘lgan va bo‘luvchi mavjudot sifatida 
asosiy rol o‘ynaydi. 
Psixologiyada ekzistensial yo‘nalish XX asrning birinchi yarmida Evropada 
ikkita g‘oyaning chegarasida vujudga keldi: bir tomondan bu o‘sha paytda 
odamning holis va ilmiy tahlilining ko‘rsatmasi va deterministik qarashlari bilan 
hukmronlik qilgan ko‘plab psixolog va terapevtlarning qanoatlanmasligi bo‘lsa, 
ikkinchi tomondan bu psixologiya va psixiatriyaga katta qiziqish uyg‘otgan 
ekzistensial falsafaning shiddatli rivojidir. Natijada psixologiyada Karl YAspers, 
Lyudvig Binsvanger, Medard Boss, Viktor Frankl kabilar tomonidan taqdim 
etilgan yangi – ekzistensial oqim vujudga keldi. Ekzistensializmning psixologiyaga 
ta’siri asl ekzistensializm yo‘nalishining shakllanishi bilan chegaralanib qolmadi. 

---

247 
Juda ko‘plab psixologik maktablar u yoki bu miqyosda mana shu g‘oyalarni o‘ziga 
singdirdilar.
 
Ayniqsa, E. Fromm, F. Perls, K. Xorni, S. L. Rubinshteynlarning 
ekzistensial motivlari juda kuchli. SHunday qilib ekzistensial psixologiya 
quyidagilarni o‘rganadi:
 
1) o‘lim, hayot va vaqt muammolarini; 
2) tanlash va javobgarlik erkinligi muammolarini; 
3) yolg‘izlik, sevgi va muloqot muammolarini; 
4) mavjudlikning mazmunini qidirish muammolarini. 
Ekzistensial psixologiyaning asosiy predmeti – odamzod hayotining 
mazmuni, uni yo‘qotish, o‘zgartirish va erishishning shart-sharoitlari. Viktor 
Frankl, Rollo Mey, Djeyms Byudjental kabi mualliflar tomonidan ekzistensial 
falsafa asosida ishlab chiqilgan umumpsixologik nazariyalar va psixologik 
praktikaning metodologik asoslari bugungi kunda ekzistensial psixologiyaning 
cho‘qqilari hisoblanadi.