O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

gidrologik  yil 
uchun  tuziladi.  Gidrologik  yil
 
deyilganda,  o‘rganilayotgan  daryo  havzasida 
namlikning to‘planishi va sarf bo‘lishi davrlarini to‘la o‘z ichiga olgan yillik oraliq 
tushuniladi. Demak, bu vaqt oralig‘i daryo havzasiga qorning yog‘ishi, to‘planishi, 
eriy boshlashi va erigan qordan suv oqimi hosil bo‘lishi davrini qamrab oladi.  

---

 
131 
Iqlim  sharoitlarini  hisobga  olgan  holda,  o‘lkamizda  gidrologik  yilning 
boshlanishi  sifatida  1  oktyabr  qabul  qilingan.  "Gidrologik  yil"  tushunchasini 
kiritish  natijasida,  tabiiyki,  u  yildan  bu  yilga  o‘tuvchi  suv  zahiralari  miqdorining 
eng kam bo‘lishiga erishiladi. Bu esa suv balansi tenglamalarini tuzish va boshqa 
ko‘pgina amaliy masalalarni hal etishda qulaylik yaratadi. 
Tabiiy sharoitda, ya’ni daryo oqimi gidrotexnik inshootlar – to‘g‘onlar, suv 
omborlari  yordamida  boshqarilmaganda,  gidrologik  yil  uchun  suv  balansi 
tenglamasi quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: 
X = U = E 

U. 
Ifodadan  ko‘rinib  turibdiki,  bu  yerda 

U  daryo  havzasidagi  namlik 
zahirasining  o‘zgarishiga  bog‘liq  holda  musbat  yoki  manfiy  ishorali  bo‘lishi 
mumkin. Ko‘p yillik oraliq uchun 

U ni hisobga olmasa ham bo‘ladi, chunki uning 
musbat  va  manfiy  qiymatlari  o‘zaro  tenglashadi.  U  holda  daryo  havzasining  suv 
balansi tenglamasi quyidagicha bo‘ladi: 
X
0
 = U
0
 + E
0
 . 
Yuqorida keltirilgan barcha ifodalardagi kattaliklarning o‘lcham birligi