O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

yuqori yozish zichlikli 
disklar ham ishlatiladi, unda magnit kallakni 
sirtda yanada aniqroq poziciyalash uchun lazer nuri ishlatiladi. Tashqi ko’rinishi 

---

110 
bo’yicha bu disklar 3, 5 dyuymli (kamroq 5, 25 dyuymli) disklarni eslatadi, lekin 
yanada mustaxkamroq tuzulishga ega.
Bunday disklarni ishlatuvchi yig’uvchilar orasida quyidagilarni aytib o’tish kerak: 
1. Floptik disklardagi yig’uvchnlar — 
oddiy ma’lumotlarni magnit yozishni 
bajaradi, lekin disk sirtida yo’lkalarning joylashish zichligi sezilarli darajada yuqori 
bo’ladi. Bunday zichlik disklarda lazer nuri bilan maxsus qilingan servoyo’llarning 
borligi hisobiga erishilib, ular o’qish-yozishda lazer nurini va mos ravishda lazer 
bilan mustaxkam ulangan magnit kallakni poziciyalash uchun asos bo’lib xizmat 
qiladi. Floptik disklarning sig’imi 20, 8 dan 120 Mbaytgachani tashkil etadi.
2. O’ta yuqori yozish zichlikli yig’uvchilar 
(VHD — Very High Density) lazerli 
poziciyalashdan tashqari yozish-o’qishning boshqacha texnologiyasini ta’minlovchi 
maxsus diskovodlarni ishlatadi: oddiy «uzunasiga» yozishning o’rniga 
«perpendikulyar» yozish usuli qo’llaniladi. Hozir 120—240 Mbayt sig’imli VHD 
disklar chiqarilmoqda; Hewlet Packard firmasi 1000 Mbayt sig’imli diskning 
yaratilganligi to’g’risida e’lon kildi, IBM firmasi esa 8700 Mbayt va 10800 Mbayt 
sig’imli diskni e’lon kildi.
Optik disklardagi yig’uvchilar 
So’nggi yillarda 
optik disklardagi yig’uvchilar 
(ODY) borgan sari ko’proq 
tarqalmoqda. Kichik o’lchamlari (ko’proq 3, 5", 4, 72" va 5, 25" diametrli 
kompaktdisklar ishlatiladi, lekin 12" va 14" ham bordir), katta sig’imi va 
ishonchliligi tufayli bu yig’uvchilar yanada ommaviylashib bormoqda.
Qayta yozilmaydigan lazer-optik disklar CD-ROM
 
Qayta 
yozilmaydigan 
lazer-optik 
disklarni 
odatda