O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

Video raqamlash adapteri
(Video grabber) video kadrlarni ushlash,
ularni o`zgartirish (shu jumladan raqamlashni ham) va kompyuter xotirasiga
yozishni bajaradi. Video raqamlash adapterlari ikki xil bo`ladi: 
Birinchi tur adapterlar
- kadr grabberlari (frame grabber) qo`zg`almas 
tasvirlarni ushlash uchun mo`ljallangan. 
Ikkinchi tur adapterlar
- ushlash adapteri (capture board) bir butun video 
filmlarni qamrab olishi mumkin. Ular kompyuterda video kameradan yoki
video magnitofondan, tuner bor bo`lganda esa antenadan ham alohida televizion
kadrlarni olish va ularning bog`langan ketma-ketliklarini kelgusida qayta ishlash
va printerga yoki video qayta chiqarishga imkon beradi. Video signalni
raqamlashda axborotning katta to`plamlari (massivlari) shakllanadi. Shuning uchun
jarayon dinamikasi bilan jiddiy muammolar paydo bo`ladi, negaki o`tkazish 
qobiliyati 1024x750 piksellar bo`lgan bitta 256ta rangli to`liq ekranli tasvirni 
jo`natish uchun 1 Mbaytdan ortiqroq qiymatlarni uzatish kerak bo`ladi, 10 va 
undan oshiqroq sekund talab etilishi mumkin. Hatto 640x480 piksellar bo`lgan 
kuchsiz o`tkazishda qiymatlar sig`imi baribir katta — 0,5 Mbaytdan sal kamroq.
Shuning uchun kadrlar o`lchamlari video raqamlash adapterlari bilan
kichraytiriladi, masalan, butun ekranning o`tkazish qobiliyati 640x480 bo`lganda 
kadr 80x60, 160x 120 (odatda video uchun Windows 95 muhitida ishlatiladigan 
ekranning o`n oltidan bir qismi), 240x180 yoki 320x240 o`lchamga ega bo`ladi 

---

25 
(piksellarda). Yuqori sifatli adapterlar (masalan, Creativ Lab Video Blaster)
mavjuddir, ular video kadrlarni to`liq ekranga chiqarib berishi mumkin, lekin
ular ham, odatda, to`liq ekranli qamrashni amalga oshira olmaydi.
Modem
- telefon tarmog`i orqali boshqa kompyuter bilan ma`lumot 
almashuvini ta`minlovchi qurilma. Modem (MOdulyator-DEModulyator) - aniq 
bir aloqa kanalida ishlatish uchun qabul qilingan signallarni to`g`ri
(modulyator) va teskari (demodulyator) o`zgartirish qurilmasidir. Modemlar 
quyidagi vazifalarni bajarish uchun mo`ljallangan:
- uzatishda, keng polosali impulslarni (raqamli kodni) tor polosaliga
(analog signallarga) o`zgartirish; 
- qabul qilishda, qabul qilingan signalni xalaqitlardan filtrlash va
detektorlash uchun, ya`ni tor polosali analogli signalni raqamli kodga teskari 
o`zgartirish. 
Ma`lumotlarni uzatishda bajariladigan o`zgartirish odatda ularning 
modulyasiyasi bilan bog`langan.
Modulyatsiya 
- bu signalning biror
parametrini aloqa kanalida (modulyatsiya qilinadigan signalni) uzatilayotgan
ma`lumotlarning joriy qiymatlariga mos ravishda (modulyatsiya qiladigan
signalni) o`zgartirishdir. Demodulyatsiya - bu modulyatsiya qilingan signalni
(balki aloqa kanalidan o`tish paytida halaqitlar bilan buzilgan signalni)
modulyasiya qiladigan signalga teskari o`zgartirishdir. 
Zamonaviy modemlarda ko`pincha modulyatsiyaning uchta turi ishlatiladi:
- chastotali - FSK (Frequency Shift Keying); 
- fazali - PSK (Rpake Shift Keying); 
- kvadraturali - amplitudali — QAM (Quadrature Amplitude
Modulation).