O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

Kommunikatsiya vositalari (kommunikatsion dasturlar)
Elektron aloqa va 
kompyuter tarmoqlari paydo bо‘lishi bilan bu toifaga doir dasturlar juda katta 
ahamiyatga ega bо‘lib bormoqda. Ular uzoqda joylashgan kompyuterlar bilan 
ulanish imkonini beradi, elektron pochtaning xabarlarini oshirish (etkazish)ga, 
telekonferensiyalar (yangiliklar guruhlari) bilan ishlashga xizmat kо‘rsatadi, 
faksimal xabarlarini jо‘natishni ta’minlaydi va kompyuter tarmoqlarida bog‘liq 
kо‘plab boshqa amallarni bajaradi. 
Kompyuter xavfsizligini ta’minlash vositalari
. Bu juda keng hajmdagi 
ma’lumotlarni zarar yetishdan faol va passiv himoya qilish vositalari, shuningdek, 
ma’lumotlarni ruxsat olmasdan qо‘llash, ularni kо‘rib chiqish va foydalanishdan 
himoya qilish vositalari kiradi. 

---

202 
Passiv himoya qilish vositasi sifatida zaxira nusxalari olishga foydalaniladigan 
dasturlar ishlatiladi. Kо‘pincha ular arxiv dispetcherlari (arxivatorlari)ning bazaviy 
xususiyatlariga ega bо‘ladi. Faol himoya vositalari sifatida antivirus dasturiy 
vositalari qо‘llaniladi. Ma’lumotlarni ruxsat olmay ularga qо‘llash, ularni kо‘rib 
chiqish va о‘zgartirishdan himoya qilish uchun kriptografiyaga asoslangan maxsus 
tizimlardan foydalaniladi.