O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

4004 rusumli mikroprotsessor 
1971 yili Intel korporatsiyasining birinchi mikroprotsessori yaratildi. 4004 
rusumli ushbu mikroprotsessor to‘rt bitli bo‘lgan, ya’ni u to‘rt bitli sonlarni saqlay 
olgan, ularga ishlov bergan, xotira qurilmasiga saqlagan yoki undan hisoblab 
chiqargan bo‘lib, kalkulyatorlarda qo‘llash uchun mo‘ljallangan. 4004 rusumli chip 
(yoki kristall) o‘sha davrda dunyoda eng zo‘r kompyuter sanalgan Amerika 
hukumatining ENIAC rusumli kompyuteridan ham kuchli vosita sifatida e’tirof 
etildi. Jumladan, ushbu kompyuter soniyada 5000 yo‘riq bajargan bo‘lsa, 4004 esa 
60000 yo‘riqqa ishlov bergan. Ayni paytda chip barmoq uchida joylashgan bo‘lsa 
(uning o‘lchami 1/6 ga 1/8 dyuym bo‘lgan), ENIAC 3000 kvadrat fut maydonni 
egallab, vazni 30 tonnadan ortiq bo‘lgan. Xoffning ushbu ixtirosi o‘z vaqtida 
Noysning integral sxemasi kabi katta ahamiyatga ega bo‘lgan. Protsessorga 
o‘shanda “chip ustidagi kompyuter” nomini oldi. Negaki endi, zikr etilgan 
kompyuter tomonidan amalga oshirilgan jamiki arifmetik va mantiqiy vazifalar 

---

62 
mixning qalpog‘idek keladigan chip ichidan joy olgan edi. Darhaqiqat, 4004 
umuman sun’iy intellekt tizimlarini, xususan shaxsiy kompyuter yaratilishi uchun 
yo‘l ochib bergan inqilobiy ixtiro bo‘lgan edi.