O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

Lazerli printerlar
bosmaxona sifat darajasiga yaqin sifatli yozuvni 
ta`minlaydi. U ishlash nuqtai nazaridan nusxa ko`chiruvchi kseroksga yaqin, bunda 
faqat bosuvchi baraban kompyuter buyrug`i yordamida elektrlanadi. Bo`yoq 
donachalari zarblanib barabanga yopishadi va tasvir hosil bo`ladi. Tezligi bir
bet matn uchun 3 sekunddan 15 sekundgacha. Rasm uchun ko`proq, katta
rasmlar uchun 3 minutgacha vaqt talab qiladi. Hozirgi kunda minutiga 15-40
betgacha chop etadigan purkagichli printerlar bor. Lazerli printerlar millimetrda
50 tagacha nuqtalarni va sekundiga 1000 tagacha belgilarni bosuvchi tezlikni
ta`minlaydigan o`tkazish qobililiyatli eng yuqori sifatli bosishni ta`minlaydi.
3D printerlar
Bugungi kunda ko'plab 3D printerlar turlari mavjud. Lekin, 
asosan, barcha printerlar uch xil texnologiyadan biriga ega.
Birinchidan, stereolitografiya (SL yoki SLA) deb ataladi. Printerda suyuq 
fotopolimer bo'lgan isitgich joylashtirilgan. Ushbu uslubning afzalligi transferning 
aniqligi: printerni juda oz miqdorda xomashyo sarflab chop etishga imkon beradigan 
kichik mikrometrik tuzilmalaridir. Afsuski, stereolitografik printerlar hozir juda 
qimmat. 
3D printerning ikkinchi texnologiyasi - selektiv lazerli sinterlash (SLS). Buning 
qanday ishlashini tushunish uchun uning harakatlanuvchi platformasi bo'lgan 
vertikal trubani tasavvur qiling. Bosib chiqarish platformasining boshida tepada 
joylashgan. Plastik qoplamali qum, plastik qoplamali, metall yoki seramika 
kukunlari platformada yupqa qatlamda rulon yordamida taqsimlanadi. Keyinchalik 
lazer nurlari platformada harakatlana boshlaydi va changning ba'zi nuqtalarini 
isitadi, ular birlashib, ob'ektning birinchi tekisligini hosil qiladilar. Shundan so'ng, 

---

20 
platforma biroz pastga tushadi va jarayon yana boshlanadi. Shunday qilib, ob'ekt 
yana qatlamlarga o'rnatiladi. 
Uchinchisi - klassik. Bu termoyadroviy modellashtirish (FDM) deb ataladi. 
Ushbu jarayonda mahsulotning har bir yangi qatlami extruder (экструдер-ma'lum 
bir shakli beradigan dasturlashtirilgan qurilma) orqali o'tib, keyin darhol lazer 
yordamida tuzilgan suyuq plastikdan hosil bo'ladi. Shundan so'ng tuzilangan qatlam 
pastga siljiydi, ekstruder yangi qatlamga shakllanadi va u avvalgi qismining ustiga 
birlashtiriladi va hokazo. Bunday printerlar nisbatan arzon va ba'zi bir nou-xau 
yordamida 
o'z-o'zidan 
to'planishi 
mumkin. 
Bu 
erda 
bosim 
aniqligi 
stereolitografiyadan ham yomonroq, ammo uni yoqtiradiganlar uchun 3D bosib 
chiqarish uchun eng qulay turidir.