O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi m. E. Mamarajabov, sh sh. Adinayev, R. A. Razzokov kompyuter ta’minoti

Disklarni formatlash. 
Disklarni formatlash deb, yangi yoki oldin ishlatilgan disk 
yoki disketlarning sirtlarini keraklicha yo’l va sektorlarga ajratish hamda yaroqsiz 
joylarni aniqlab, tо‘g‘rilab berishga aytiladi. Formatlash jarayonida oldingi yozilgan 
barcha yozuvlarning buzilishi, ba’zi hollarda hattoki qayta tiklab bо‘lmaydigan 
darajada tozalanishi kuzatiladi. 
Defragmentatorlar
– bu qattiq diskni difragmentatsiya qilish uchun 
mо‘ljallangan kompyuter dasturlaridir. Bu jarayonni muntazam bir oyda 1-2 marta 
о‘tkazish zarur. Ba’zi paytlarda faylni qattiq diska yozishda operasion tizim uni 
qismlarga bо‘lib tashlaydi. Faylning bu fragmentlari qattiq diskning turli qismlariga 
tushadi. Masalan, bir qismi о‘rtasiga, boshqa qismi oxiriga, yana bir qismi esa 
diskning boshiga tushadi. Shu sababli qattiq disk boshchasi (golovka) bir qismni 
boshka qismiga tashib ulgurish uchun tezroq ishlashi kerak bо‘ladi. Bunday zо‘riqib 
ishlashdan vinchester tezda ishdan chiqadi. Defragmentatorlar bu muammoni 
echishga yordam beradi. Ular qattiq diskning turli joylaridagi fayl qismlarini bir 
butun qilib terib oladi. 
Auslogics Disk Defrag 
Defraggler 
Kompyuterdagi disklarni tozalash – bu uncha murakkab bо‘lmagan va zarur 
jarayon bо‘lib hisoblanadi. Kо‘pchilik holatda dastur о‘chirilgandan sо‘ng sozlash 
yoki ma’lumot fayllarini qoldiradi. Vaqt о‘tishi bilan bu kabi ishlatilmaydigan va 
hech kimga kerak bо‘lmagan fayllar kо‘payib, ular qattiq diskning sezilarli qismini 
egallab qо‘yadi. 
Bu muammolarni hal qilish uchun diskni tozalash dasturlari ishlab chiqilgan. 
Ular turlicha operatsiyalarni bajarib: bevosita diskni tozalashdan boshlab, 
о‘rnatilgan dasturlarning monitoringini olib borish, tо‘liq tozalash va о‘chirish 
ishlarini olib boradi.

---

170 
Your Uninstaller 
Baisvik Disk Cleaner 
CCleaner 
PC Tools Privacy Guardian 
Wise Disk Cleaner 

---

171