|
18-§. Antivirus dasturiy vositalar
Kompyuter viruslaridan himolanish uchun axborot himoyasining umumiy
vositalari ishlatilishi mumkin, ular iste’molchilarning notо‘g‘rihatti–harakatlari va
notо‘g‘ri ishlovchi dasturlar disklarning jismoniy buzilishlaridan ham suGurtalar
hisoblanadi. Viruslardan zararlanish ehimolini kamaytirishga yordam kilish
185
profilaktik choralari mavjud. Viruslardan himoyalanish maxsus dasturlarini bir
necha turlarga bulish mumkin:
DETEKTORLAR - zararlangan fayllarni aniklash imkonini beradi;
DOKTORLAR - zararlangan dasturlarni davolaydi;
TAFTISHCHI - dasturlar holatini avval yod olib, dastlabkisi bilan solishtiradi;
VAKSINA-DASTURLARI - dasturlarni modifikatsiya kiladi, bu jarayon
dastur ishiga о‘z ta’sirini kursatmaydi, vaholanki virus unga karshi vaktsinatsiya
kilinganligini bilmaydi va ushbu dasturlarni zararlangan deb hisoblaydi.
Virusga karshi dasturlar haqida umumiy ma’lumotlar:
Aidstest, Dr. Web, Adinf dasturlari virusga karshi kompleks tarkibga kirib, u
“Dialog–Nauka” firmasi tomonidan almashtirib, yangilab turiladi. Aidtest, Dr. Web
- detektor dastur hisobalanadi, ular kompyuter xotirasi va fayllarida viruslarni
aniklash va yukotish uchun kullaniladi. Ular fakat uziga tanish viruslarnigina aniklay
oladi, shuning uchun ularning matnini uzgartirib turish kerak. Adinf dastursi
taftishchi dastur hisoblanadi, u fayllar va disklar holatini eslab koladi, keyingi
kiritilishida diskdagi uzgarishlarni foydalanuvchiga ma’lum kiladi.
Aidtest, Dr. Web, Adinf ni birgalikda kullash uchun tegishli imkoniyatlar
kuzda tutilgan. Masalan: diskdagi fayllarning Adinf taftishchisi bilan tekshirishi
mumkin sung Adinf Dr. Web dasturlari vositasida fakat yangi uzgartirilgin fayllarni
tahlil kilish imkonini beradi. Bu tekshiruv vaktini kamaytiradi.
Hozirgi kunda viruslarga karshi «SYMANTEC» korporatsiyasining
«WINDOWS AntiVirus» dasturi keng kо‘llanilmokda. Buning asosiy sabablaridan
biri uni WINDOWS operasion sistemasida ishlashga moslashtirilganligi va kulayligi
hamda viruslarni kо‘p versiyalarini davolay olishidir.
Tekshiruv uchun buyruq fayllar. Kundalik tekshiruvlar. Aidtest, Dr. Web,
Adinf dasturlari yordamida kompyuter disklari holatini virus bor yukligi, paydo
bulishiga tekshirib turish kerak. Buni virdarly. bat fayli yordamida kilish mumkin.
virdarly. bat path komandasida kayd kilingan kataloglardan biriga joylashtirilishi
kerak.
186
Aidstest kurinmas viruslarni aniklay olmaydi, Adinf dastursi esa kuzga
kurinmas virusllarni tuta oladi. Aidstest: ãSãG Enter
S - sekin ish;
G - barcha fayllarni tekshirish;
F - zararlangan fayllarni tuGrilash;
X - zararlangan fayllarni xotiradan uchiradi;
Q - ruxsat surash;
Aidstest va Dr. Web dasturlari bilan disk va fayllarni tekshirish. Fayl va
disklarni Aidstest va Dr. Web dasturlari bilan tekshirishda ekranga xabar va talablar
chikariladi. Aidtest dastursi talabiga javoban “V” klavishani bosish kerak, agar
javob “xa” bulsa “Y”, agr “yuk” bulsa “N” klavishasi bosiladi. Dr. Web dastur
suroviga javobning bir necha variantlari bilan tulgan tuGri turtburchak shaklida
beriladi. Ekrandagi
,
yozuvni klavishalar yordamida tanlash mumkin va Enter
ni bosish yoki sichkonchaning chap tugmachasini bosish zarur.
Tekshirish tartibi. Aidstest va Dr. Web dasturlari ishga tushirilgach, virus
mavjud yoki mavjud emasligi uchun kompyuter operativ xotirasi tekshiriladi.
Buyruq satrida har bir obyekt tekshiriladi. Agar tekshiruv paytida viruslar aniklansa
yoki gumon kilinsa yakuniy hisobotda zararlangan yoki shubha kilingan disk
sohalari yoki fayllar tо‘Grisida axborot beriladi. Bunda Aidstest dastursi zararlangan
fayllarni davolash uchun F1 parametrini ishlatish kerakligini xabar kiladi. Dr. Web
dastursi hisobotni kizil rangda chikaradi.
Virus haqida xabarlar.
Dastur virusi aniklanganda quyidagi xabarlar chikariladi: xotiradagi virus -
kompyuter operativ xotirasidagi rezident viruslarning barcha xillarini aniklash va
zararsizlantirishni amalga oshiradi. Bu holda tekshiruv davom etadi, lekin uning
yakunida kompyuterni kayta yuklashga taklif beriladi. Bunda “toza” disketa kiritilib,
kompyuterni davolashniboshlash zarur.
Tekshiruvda fayl kattaligini aniklash -tekshiruvga ochilishidan oldin tekshiriluvchi
fayl kattaligi uzgarmaganligini Dr. Web dastursi aniklaydi.
187
Ulcham uzgarishi sistemada virus borligidan dalolat beradi. Dastur ishini tuxtatib,
“Yangi” disketa kiritish va kompyuterni davolashni boshlash zarur.
Bunda quyidagi xabar chikadi:
Disk, virus bilan zararlangan fayl nomi va uni kaysi katalogda joylashganligi, ushbu
fayldagi virus nomi.
fayl yaratilishining shubhali davri - agar faylda yaratilishining shubxali vakti kayd
kilinsa, Dr. Web bu hakda ogohlantirish chikaradi, chunki bunday harakatlar ayrim
viruslar uchun xos.
To’rt qoida. Kompyuterga virus tushganda quyidagi qoidalarga amal kilish
lozim.
1. Shoshilmaslik va hato echimlar kilmaslik kerak. Uylanmay kilingan harakatlar
ma’lumotlar yukotilib, tiklanishi mumkinligini kuldan boy beribgina kolmay,
kompyuterga kayta virus yuktirishga olib keladi.
2. Shunga karamay, ushbu harakatlar zudlik bilan utkazilishi kerak. Agar siz uz
kompyuteringizda virus faollashishiga ulgurmasdan uni aniklanganingizga ishonch
hosil kilsangiz, u buzg‘unchilik harakatlarini davom ettirmasligi uchun,
kompyuterni uchiring. Bu qoidaga roya kilmaslik og‘ir oqibatlarga olib keladi,
chunki DOS yuklanganda yoki kompterga zararlangan diskdagi dastur ishga
tushirilganda virus faollashishi mumkin, faoliyatdagi virus mavjud holda
kompyuterni davolash ma’nosiz bо‘ladi, sababi u disk va dasturlarning davom
etuvchi zararlanishi bilan kechadi.
3. Virusdan davolanish oddiy, lekin ayrim hollarda mushkul. Agar siz kompyuterni
davolash uchun etarlicha bilim va tajribaga ega bulmasangiz, tajribalirok
hamkasblardan yordam surang.
4. Kompyuterni virusdan davolash ijodiy jarayon, bu mavzudagi har kanday
tavsiyani maslahat sifatida kabul kilmaslik kerak.
Chunki, virus yozuvchilari yangilik uylab topishlari mumkin, bunda virus
bilan kurashish buyicha tavsiyalar eskiradi.
188
Do'stlaringiz bilan baham: |
