O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi «kimyoviy texnologiya» fakulteti

LABORATORIYAISHI № 2 
MAVZU: Neft va neft mahsulotlarini chaqnash haroratini aniqlash 
 
Jarayon haqida qisqacha ma'lumot 
Qayta ishlangan mahsulotlar yong'inga xavfli moddalar toifasiga kiradi. Kerosin, moylar, 
yoqilg'i moylari va boshqa og'ir yog'li mahsulotlarning yong'in xavfi: yonish va olov harorati 
bilan baholanadi. Yonish nuqtasi - bu ma'lum sharoitlarda qizdirilgan neft mahsulotining bug'lari 
atrofdagi havo bilan aralashma hosil qiladigan harorat, unga olov kelganda yonadi. Yonish 
nuqtasi, ma'lum darajada, neft mahsulotining yonuvchanligini tavsiflaydi. Dastlab, kerosin 
yonishi paytida portlashlarga olib kelgan benzin aralashmasini aniqlash uchun aniqlandi. Hozirgi 
vaqtda yonish nuqtasi surkov moylari, dizel va qozon yoqilg'ilari, yoritish kerosini, erituvchi 
benzinlar va boshqalarning standartlashtirilgan ko'rsatkichi aniqlanmoqda. 
Yonuvchanlik nuqtai nazaridan, neft mahsulotining yonuvchanligi bilan bir qatorda, uning 
tarkibini tashkil etuvchi uglevodorodlarning tabiati, shuningdek, uchuvchi komponentlarning 
aralashmalari borligi haqida tasavvurga ega bo'lish mumkin. Yuqori qaynab turgan 
uglevodorodlar yonish nuqtasini oshiradi va aksincha, past qaynab turganlar uni kamaytiradi. 
Yonish nuqtasi yog'ning fizik-kimyoviy xususiyatlariga, atmosfera havosining 
parametrlariga va asbobni aniqlash usuli va dizayniga bog'liq. Yog 'mahsulotining ishlash 
sharoitiga qarab, uning yonish nuqtasini aniqlash uchun ochiq yoki yopiq turdagi qurilmalar 
ishlatiladi, ularda sinovdan o'tgan neft mahsulotining bug'lanishi sharoitida farq qiladi. Xuddi shu 
mahsulot uchun, ochiq va yopiq tigellarda aniqlangan yonish nuqtasi bir xil bo'lmaydi. Ochiq 
qurilmada u har doim balandroq bo'ladi. 
Alangalanish harorati, ma'lum bir sharoitda qizdirilgan neft mahsuloti, unga olov kelganda 
yonadi va kamida 5 soniya yonadi. Alangalanish nuqtasi har doim yonish nuqtasidan yuqori. 
Neft mahsuloti qanchalik og'ir bo'lsa, bu farq shunchalik katta bo'ladi. Yog’ tarkibida uchuvchi 
aralashmalar bo'lsa, bu haroratlar bir -biriga yaqinlashadi. 
Yog' bug'lari aralashmasining havo bilan tutashishi faqat havodagi yog' bug'larining 
ma'lum minimal kontsentratsiyasida sodir bo'ladi, bu portlashning pastki chegarasiga to'g'ri 
keladi. 
Ochiq tigelda qizdirilganda, yog’ bug'lari atrofdagi atmosferaga osongina tarqaladi va unda 
tarqaladi. Aksincha, yopiq qurilmada bug'larning bug'lanib ketadigan suyuqlik ustida to'planishi 
uchun sharoit yaratiladi va neft mahsuloti bug'larining portlovchi kontsentratsiyasiga ochiq 
qurilmaga qaraganda pastroq haroratda erishiladi. Ochiq va yopiq qurilmada aniqlanadigan 
yonish nuqtalari orasidagi farq bir necha o'n darajaga yetishi mumkin. Bu haroratdagi eng katta 
tafovut geterogen fraksion tarkibli yoki past qaynab turgan uglevodorodlar aralashmasi bo'lgan 
neft mahsulotlariga xosdir. Bu farq, shuningdek, surkov moylarining yonish nuqtasining mutlaq 
oshishi bilan ortadi. 
Ishning maqsadi. Laborantning tanlovi bo'yicha neft moylarining yonish nuqtasini 
aniqlash. Qabul qilingan ma'lumotlarni GOST bilan solishtiring, xulosa chiqaring.