O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi камолиддин беҳзод номли миллий рассомлик ва дизайн институти

A.  (uzr  so‗rab):  Kechiring,  xavotir  olyapman,  u  yerda  (oshxonada)  nimadir 

kuyayapti.  

B. Mayli, boring, bora qoling. 

(Er va xotin telefonda suhbatlashishyapti):  

Er. Men bu masalani ancha o‗yladim. Aytish mumkinki, umrim davomida.  

Xotin.(uzr so‗rab) Kechirasiz, men gazni o‗chiray!  

Mavzudan  qochish  nafaqat  maishiy  suhbatlarda,  balki  qat‘iy  qonun-qoida  va 

me‘yorlarga rioya qilish shart bo‗lgan rasmiy doirlarda ham yuz beradi. Masalan, 

rasmiy  vaziyatlarda  ham  undan  ―juda  uzoq  bo‗lgan‖  quyidagi  gaplarni  eshitish 

mumkin:  Mana  shu  rang  sizga  yaxshi  ketibdi!,  Koftangiz  juda  chiroyli  ekan!. 

Bemorga kelgan ―Tez yordam‖ xodimi uning yurak urishini tekshirayotib shunday 

deydi: Manavi materialni qanchaga olgansiz? 

Ta‘sirchanlik,  atrofda  bo‗layotgan  hodisalarga  ochiqcha  munosabat,  bir 

mavzudan  boshqasiga  tez  o‗tish  qobiliyati  boshqa  bir  vazifa  amalga 

oshirilayotganda  ona  va  uy  bekasi  rolini  tabiiy  bajarish  imkoniyatini  berishi 

politsiya komissari bilan dialogda yaqqol ko‗zga tashlanadi: 

—  Shunday qilib Luiza siznikida yashaganmi? 

—  O‗tirib  oling,  janob.  Qechirasiz,  chaqaloqqa  bo‗tqa  qaynatib  olsam 

degandim.    Uy  juda  issiq  –  tortinmang,  paltoni  yeching.  Siz,  ehtimol,  kechagi 

xizmat  bo‗limidan  emasmisiz?  O‗zi,  men  buni  nega  so‗rayapman?  Tavba,  menga 

daxli yo‗q-ku. (J.Simenon) 

Erkaklarga  bunday  muloqot  xulqi  mutlaqo  xos  emas  deb  bo‗lmasa-da,  tipik 

sotsial  rolining  xususiyatlari  ularni  bunday  holatga  kamdan-kam  tushiradi.  Bu 

erkaklarning uy bekasi rolini bajarayotib, manzirat qilish chog‗ida yuz beradi. 

Masalan,  (kino  haqida  umumiy  suhbat  ketyapti.  A.  oshxonaga  chiqib,  qaytar 

ekan): 

— Olmani unutibmiz-ku! Yenglar, olib o‗tiringlar! Qani, hamma olsin (suhbat 

davom  etadi,  gaplashib,  olma  yeyishadi;  yangi  mavzu  paydo  bo‗ladi  —  badiiy 

ko‗rgazma).  —  Mana,  choy  ham  tayyor!  Hind  choyi,  Hindistonning  o‗zidan 

keltirishdi. 

Erkaklar  muloqot  xulqida  muhim  bir  holat  bo‗lib,  uni  ―psixologik  karlik‖ 

deyish mumkin. Bunda shu nazarda tutiladi: erkaklar qandaydir qiziq mavzu ustida 

suhbatlashishayotganda  (sport,  siyosat  va  h.)  ular  atrofida  bo‗layotgan  narsalarga 

e‘tibor  berishmaydi,  payqashmaydi  ham.  Albatta,  hamma  erkaklarga  ham  xos 

emas,  ko‗pgina  erkalar,  atrof-muhit  vaziyatidan  uzila  olishmaydi.  Ammo 

psixologik karlik faqat erkaklarga xos tipik xususiyat emas. 

---

88