O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax politexnika instituti

CHo‘kindi tog‘ jinslari asosidagi to‘ldiruvchilar.
CHo‘kindi tog‘ jinslari asosidagi g‘ovak to‘ldiruvchilar olishda asosan karbonat g‘ovak ohaktoshlar, chig‘anoqlar va krenezyom g‘ovak jinslar ishlatiladi.
Ohaktoshlarni maydalashda zichligi 1800 kg/m3 dan kam bo‘lgan va uylma zichligi 1000 kg/m3 gacha bo‘lgan g‘ovak shag‘al (donalar orasidagi bo‘shliqlik 40- 50%) olinadi, bu material O‘zRST 8267-93 “Qurilish ishlari uchun zich tog‘ jinslari asosida chaqiq tosh va shag‘al” bo‘yicha g‘ovak to‘ldiruvchining klassifikatsiyasiga mos keladi.
Ohaktosh chig‘anoqlar o‘zida cho‘kindi jinslarni kichik chig‘anoq, ohaktosh bo‘laklarining sementlashgan holatidagi yig‘indisini mujassamlashtiradi. Ular oddiy mayda g‘ovakli ohaktoshlardan yirik g‘ovakli strukturasi bilan farqlanadi.
Ohaktosh chig‘anoqlarning zichligi asosan 1000 – 1600 kg/m3 ni tashkil etadi, bunda siqilishdagi mustahkamligi 0,5-10MPa ga tengdir, oddiy g‘ovak ohaktoshlarda esa zichlik 1600-1800 kg/m3 ni tashkil etib, bunda mustahkamlik chegarasi 25MPa gacha bo‘ladi.

Sun’iy to‘ldiruvchilar.
YEngil g‘ovakli to‘ldiruvchilarini qo‘llanilishi issiqizolyasiya, devor panellari, yaxlit devorlar va turli yuk ko‘taruvchi samarali engil betonlarni olish mumkin. Og‘ir to‘ldiruvchilarni yengil to‘ldiruvchilarga almashtirish natijasida betonning xususiyatlarini kerakli darajada o‘zgartirish, zichligini kamaytirish, issiqlik o‘tkazuvchanligi va boshqalarni yaxshilash mumkin. Issiqlikni izolyasiya qiluvchi devorbop panellar, monolit devorlar va har xil yuk ko‘taruvchi konstruksiyalar tayyorlashda yengil g‘ovak to‘ldiruvchilarni ishlatib, samarali yengil betonlar olish imkonini beradi. SHuningdek ayrim g‘ovak to‘ldiruvchilarni etarli mustahkamligi asosida yuqori mustahkamlikdagi konstruksion yengil betonlar tayyorlanadi. Bundan tashqari, sun’iy g‘ovakli to‘ldiruvchilar betonda qo‘llanilishi bo‘yicha yuqori sifat va samaradorligi bilan ajralib turadi.
Beton uchun qo‘llaniladigan sun’iy g‘ovakli to‘ldiruvchilar turlari ko‘p: keramzit, agloporit, kamporit, shlakli pemza, kupchitilgan perlit, dolomit, karboporit va b.